امین ناصحی - پژوهشگر و نویسنده – دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه پیام نور واحد بین الملل

مناطق دریایی تابع نظام حقوقی خاصی هستند که هدف آن، ایجاد نظم وسهولت در تحقق ویژگیهای کاربردی دریاها مانند: حمل و نقل دریایی، ارتباطات، تحقیقات علمی وضرورتهای نظامی وتنظیم مقرراتی در خصوص صلح جویانه ازانهاست.این مناطق که محدودبه مناطق آبی اعم از دریاها یا آبراه ها می شوند طبق موازین حقوقی بین المللی وضعیت حقوقی متفاتی دارند که، مجموع این موازین، «حقوق بین الملل دریاها وابراهه های بین المللی »را تشکیل می دهد.وضعیت جغرافیایی ایران به گونه ای است که در دو سوی آن نواحی دریایی وجود دارد. مجموعه قوانین و مقررات و عرف های دریایی حاکم بر روابط میان افراد و دولت ها می باشد که موضوعات مربوط به حمل و نقل کالا و مسافر در دریا و کشتیرانی بازرگانی و امنیت در دریا را در بر می گیرد. معمولا میان فرستنده کالا و متصدی حمل و نقل قراردادی منعقد می شود که به موجب این قرارداد، فرستنده در صورت سالم رسیدن کالا به مقصد، کرایه حمل معینی را می پردازد. در صورتی که کالا به گونه ای باشد که نیاز به اجاره کشتی داشته باشد قرارداد حمل و نقل کالا ضمن قرارداد اجاره کشتی صورت می گیرد در غیر این صورت کالا طی بارنامه دریایی به متصدی حمل و نقل تحویل داده می شود. بارنامه دریایی در واقع سند مالکیت کالا می باشد و هر شخصی با ارائه بارنامه می تواند کالا را تحویل بگیرد. بارنامه به گونه ای قرارداد حمل و نقل کالا می باشد و نشانه تحویل کالا به متصدی حمل و نقل است. تدوین این مقررات، برای آرامش خاطر تجار در صورت تحقق ضرر می باشد، اشخاص جهت کسب سود به تجارت روی می آورند و دولت ها به دلیل رونق اقتصادی که تجار برای هر کشوری به بار می آورند به حمایت از آنها می پردازند.

کلمات کلیدی: حقوق بین الملل دریا، حمل ونقل کشتی.