ابوذر حاتمی یزد - دانشجوی کارشناسی ارشد / آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی اصغر تقوایی ابریشمی - مربی پژوهشی/مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی
بیژن قهرمان - دانشیار / دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، نویسنده مسئول

تاثیر الگوی توزیع زمانی بارش در طراحی سدهای بزرگ، شبکه جمع آوری رواناب شهری، آبگذرها، زهکش ها و پتانسیل سیل خیزی و همچنین فرسایش خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق، برای تعیین الگوی توزیع زمانی بارش در استان خراسان بزرگ از گراف های باران نگاری ۱۸ ایستگاه باران سنجی ثبات استفاده شده است. عمق بارش در فواصل زمانی مشخص از گراف های باران نگاری به ازای هر پایه زمانی استخراج و بارش به چهار چارک تقسیم شد. با اعمال روش رتبه بندی، الگوی توزیع زمانی بارش ها در پایه های زمانی۱، ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ ساعته به دست آمد. سپس منحنی مقدار بارندگی در مدت زمان وقوع بی بعد شده، درصد بارش در چهار چارک زمانی محاسبه و به هر چارک رتبه ای اختصاص داده شد به طوری که بیشترین درصد بارش رتبه ۱ گرفت. در نهایت، با میانگین گیری از رتبه های دریافتی توسط چارک ها و درصد عمق بارش اتفاق افتاده در هر رتبه، ضمن تعیین رتبه شاخص، الگوی نهایی هر تداوم (پایه زمانی) مشخص گردید. برای تعیین میزان دقت الگوهای به دست آمده و ارزیابی آماری آنها بعد از تشکیل جدول توافقی از آزمون کای اسکوئر استفاده شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که در استان خراسان بزرگ : الف ) در اغلب بارش های کوتاه مدت، شدت بارندگی در ۲۵% اول بارش حداکثر می باشد، ب) در بارش های بلند مدت بیشترین عمق بارش در ۲۵% دوم به وقوع می پیوندد ج) به طور کلی در استان های خراسان که از نظر اقلیمی خشک و نیمه خشک می باشند، در نیمه اول بارندگی بیش از ۵۰ درصد بارش اتفاق می افتد.

بارندگی, توزیع زمانی بارش, بارش های کوتاه مدت, اقلیم خشک و نیمه خشک