نقش قدرت در دیپلماسی آب

آب به عنوان یک منبع طبیعی مشترک بین ذیمدخلان مختلف (محلی، منطقهای، ملی و بین المللی)، عنصری حیاتی برای بشر است که مرزهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را به رسمیت نمی شناسد. ارتباط مستقیم بین امنیت آبی، امنیت انسانی و امنیت ملی دولت ها از یک سو و وجود حوضه های آبریز و آبخوان های مشترک بین المللی متعدد در دنیا از سوی دیگر، سبب شده است که سامانه های آبی به نحو اجتناب ناپذیری به یک مقوله سیاسی و امنیتی در دنیا تبدیل شوند و پیوند درهم تنیده «آب، سیاست و امنیت» را ایجاد کنند. هدف از این مقاله، بررسی پیوند درهم تنیده آب و سیاست با تمرکز بر مساله قدرت است. از آنجا که قدرت یکی از مهم ترین عناصر تعیین و اجرای سیاست ها است و ارزش ها و هنجارها به عنوان پیشرانه های اجتماعی در شکل گیری قدرت سهیم هستند، لذا تعریف قدرت در دوره های زمانی و در شرایط مکانی مختلف، متفاوت خواهد بود. براین اساس، آشنایی و شناخت ماهیت و ابعاد مختلف قدرت و هژمونی (به مثابه یکی از مشتقات آن) بسیار حائز اهمیت است. قدرت همچنین در مناسبات آبی، به عنوان سامانه های درهمتنیده طبیعی- انسانی، نقش بسیار مهمی ایفا می کند. طبق نظر وارنر، کشورهای بالادست، عموما از آب برای به دست آوردن قدرت بیشتر استفاده می کنند درحالیکه کشورهای پایین دست عموما قدرت را برای به دست آوردن آب بیشتر بکار می برند. با توجه به نقش و اثر جدی قدرت در هیدروپلیتیک به طور عام و دیپلماسی آب به طور خاص، این مقاله به بررسی و واکاوی ماهیت و نقش قدرت و هژموندر روابط کشورهای حوضه آبریز مشترک بین المللی می پردازد.

کلیدواژه ها:

منابع آب مشترک ، قدرت ، هیدروهژمونی ، دیپلماسی آب ، هیدروپلیتیک