اکبر زارع شاه آبادی - دانشیار گروه جامعه‎شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد.
لیلی بنیاد - دانشجوی دکتری جامعه شناسی، گرایش توسعه اقتصادی، دانشگاه یزد.

قوانین، برنامه­ ها و اسناد بالادستی همواره از مهمترین و کلان­ترین اسناد در هر کشوری محسوب می­ شوند چرا که این اسناد مبنای برنامه ­ریزی در حوزه های اجرایی در سطوح مختلف مدیریتی کشور قرار می ­گیرند یکی از مهمترین حوزه ­های اجرایی، مدیریت منابع آب می­ باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل گفتمان اسناد بالادستی آب بعد از انقلاب ۱۳۵۷ می ­باشد، جامعه­ آماری آن شامل برنامه­ ششم توسعه قبل از انقلاب (دوره شاهنشاهی) (۱۳۵۷-۱۳۶۱)؛ قانون توزیع عادلانه آب (۱۳۶۱) و قانون حفظ و تثبیت کناره و بستر رودخانه ­های مرزی (۱۳۶۲) است. روش پژوهش حاضر تحلیل گفتمان به روش لاکلاو و موفه است و سعی خواهد شد به این دو سوال پاسخ داده شود که گفتمان حاکم بر این اسناد در زمینه مدیریت منابع و مصارف آب چه بوده است؟ و چه نتایجی را برای منابع آب به بار آورده است؟ تحلیل این اسناد نشان داد که گفتمان اصلی حاکم بر این دوره گفتمان بهره­ بردارانه است که دال اصلی و نقطه­ ثقل این اسناد به حساب می ­آید، که حاکی از بهره­ گیری تمام عیار از منابع آبی کشور با استفاده از تکنولوژی و مکانیزاسیون روش ­های تولید است و این گفتمان با غیریت­ سازی گفتمان حفاظت در این اسناد خود را نمایان می ­سازد و دال های اصلی و شناوری مثل هژمونی گفتمان نوسازی در مقابل گفتمان توسعه، گفتمان دستوری– سفارشی در مقابل گفتمان پژوهشی و هژمونی مدیریت دولتی در مقابل مدیریت مشارکتی موید این گفتمان می ­باشد که با دال ­های هم ارزی مثل استفاده از منابع آب های سطحی و زیرزمینی، توجه به کشاورزی، اشتغال و درآمدزایی، حفر چاه­ های عمیق و نیمه عمیق به منظور تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی افزایش ظرفیت نیروگاه ­های برق آبی کشور و سیاست خودکفایی محصولات کشاورزی مورد تایید قرار می­ گیرد.

اسناد بالادستی, برنامه های توسعه, تحلیل گفتمان, مدیریت منابع آب, گفتمان بهره برداران