ریحانه ریاحی - کارشناس ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند
اسدلله زمانی پور - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند

خراسان جنوبی از جمله مناطق خشک شرق کشور است که به دلیل نازل بودن ریزش‌های جوی از وجود آبهای سطحی کم بهره بوده و تقریباً کلیه مصارف آب در بخش‌های مختلف منحصراً از طریق استحصال آب از آبخانه‌های دشتها تأمین می‌گردد. در چند دهه اخیر افزایش تقاضای آب، بهره ‌برداری بیش از نرخ تجدید آبخانه‌ها را موجب گشته و باعث شده است تعداد زیادی از دشتها با افت سفره آبی مواجه شوند. در حال حاضر از 25 دشت خراسان جنوبی 12 دشت ممنوعه و 3 دشت حال بحرانی دارند. از سوی دیگر خشکسالی‌های متناوب سالهای اخیر وضعیت نگران کننده‌ای در خصوص منابع آب استان پدید آورده است بطوری که فرصت‌های رشد و توسعه آتی، استان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. توانمند سازی منابع آبی و اکولوژیکی در استان بسیار حائز اهمیت است. چرا که وضعیت بحران منابع آب در برخی از دشت‌های استان از حساسیت بیشتری برخوردار است . حفاظت از بسترهای محیطی به هدف جلوگیری از تخریب منابع آبی هرچند جز برنامه‌های ملی آمایش کشورها بوده اما با ارتقای دانش و آگاهی در کلیه سطوح از طریق توجه اساسی به آموزش ، تحقیق و توسعه، سازمان‌‌دهی پایگاه اطلاعاتی و شبکه‌های اطلاع رسانی و تسهیل همکاری‌های منطقه ای و بین‌المللی وبا توجه به اینکه توسعه آتی استان خراسان جنوبی به دسترسی پایدار منابع آب و عمران وابسته است ضرورت دارد که سیاست‌گذاری چند جانبه‌ای در توسعه منابع آب دنبال شود. از یک سو کارکردهای روستاییان در بهره‌برداری از قابلیت‌های محیطی به نحوی سازمان یابد که ریزش‌های اندک جوی در حداکثر ظرفیت، حفظ و نگهداری شود و از سوی دیگر در استفاده از ذخیره آبخانه‌های استان با مدیریتی صحیح و الگوهای موفق در مدیریت و بهره وری آب کشاورزی بهره برداری شود.

فناوری، بیابان ، مدیریت صحیح بهره وری آب ،توسعه پایدار