زهرا خدارحم پور - عضو هیات علمی واحد شوشتر
الهه قربانی - کارشناس ارشد اصلاح نباتات، واحد علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
عبدالعلی گیلانی - استادیار بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی در ۲۶ ژنوتیپ برنج (مجموعه متحمل به گرمای lRRl) در سال ۱۳۹۵ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار شامل ۲۴ لاین و ۲ هیبرید به عنوان فاکتور اول و تنش خشکی با پلی اتیلن گلایکول ۶۰۰۰ در ۵ سطح صفر (شاهد)، ۳/۰-، ۸/۱-، ۳/۳- و ۸/۴- بار به عنوان فاکتور دوم اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح خشکی، ژنوتیپها و برهمکنش آنها در تمام صفات در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنیداری وجود داشت. کمترین شاخصهای جوانهزنی و رشد گیاهچه در سطح ۸/۴- بار مشاهده گردید. بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار بین طول ساقهچه و طول گیاهچه به دست آمد. در تجزیه به مولفههای اصلی ۴ مولفه اول ۸۵ درصد از کل تنوع را توجیه نمودند. تجزیه کلاستر به روش وارد ژنوتیپها را در سه کلاستر قرار داد. در کلاستر اول لاینهای ۴۸، ۱۵، ۳۵، ۴۴، ۴۲، ۲۰، ۱۹، ۵، ۲۸، ۱۰، ۱۶،۴، ۲، ۵۵، ۵۳، ۳۱، ۳۴، ۳۶ و هیبرید HB۲، در کلاستر دوم لاینهای ۲۵، ۲۳ و هیبریدHB۱ و در کلاستر سوم لاینهای ۴۰، ۱۳، ۴۱، ۲۱ قرار گرفتند. با توجه به نتایج مقایسه میانگین، بای پلات و تجزیه کلاستر ژنوتیپهای کلاستر دوم از نظر سرعت جوانهزنی، طول ساقهچه، طول ریشهچه، طول گیاهچه، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، نسبت وزن خشک به تر گیاهچه، شاخص بنیه بذر، بالاتر از میانگین کل بوده و بنابراین متحمل به خشکی میباشند. ژنوتیپهای منتخب یاد شده میتوانند در پیشبرد برنامههای اصلاحی در توسعه ارقام جدید برنج با تحمل بیشتر به تنش خشکی، مورد توجه قرار داده شوند.

بای پلات, پلی اتیلن گلایکول, تجزیه کلاستر, تجزیه به مولفه های اصلی