بررسی و تبیین پیشگیری از بزهکاری و اصلاح بزهکار در حقوق ایران و ارائه رهنمودهای به کنش گران سیاست جنایی

پیشگیری بر سازو کارهای نظام عدالت کیفری تمرکز می نماید و تلاش دارد با بهره گیری از ابتکارات اصلاحی– درمانی از بزهکاری دوباره افراد جلوگیری کند برای نمونه کیفر زندان می تواند در باز پذیری اجتماعی بزهکاران و جلوگیری از تکرار جرم آنها نقش مهمی ایفا نماید. به مسئله ناهنجاری های رفتاری از سه منظر متفاوت زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی، که به ترتیب ناظر بر ابعاد سه گانه زیستی، روانی و اجتماعی حیات انسانی است، نگریسته شده است. برخی از آسیب شناسان اجتماعی بر این باورند که عوامل زیست شناختی مانند نقص جسمانی و وضعیت خاص ژنتیکی را باید علت کژ رفتاری دانست. بیشتر تبیین هایی که با رویکرد روان شناختی در مورد کژرفتاریهای می شود، تحت تاثیر نظریه های«فروید» است. از نظر فروید، شخصیت انسان به مثابه قطعه یخ بسیار بزرگی است که در اقیانوس شناور می باشد و فقط قسمت کوچکی از آن آشکار و در سطح آگاهی است(خودآگاه) و بخش عمده آن زیر آب قرار گرفته و دنیای وسیع خواستها و تمایلات و انگیزه ها و عقاید سرکوب شده ای است که انسان از آنها آگاهی ندارد(ناخودآگاه). این بخش ناخودآگاه، در حقیقت تبیین کننده اصلی رفتارهای انسان است. از نظر فروید ساختار شخصیت شامل سه فرایند"نهاد"، "من" و "من برتر" است. اینها نه شیء هستند و نه مکان هایی در ذهن؛ بلکه فرایندهایی پویا و تاثیرگذار بر یکدیگر هستند که هر یک خاستگاه و نقش ویژه خود را دارند. پیش فرض اساسی نظریه کنترل اجتماعی این است که بین میزان احساس تعلق و وابستگی جوانان و نوجوانان به الزامات و تقیدات اجتماعی حاکم بر نهادها و سازمان ها و گروه های مختلف و نابهنجاری های رفتاری در دانش آموزان همبستگی معناداری وجود دارد مجموع صاحب نظرانی که موضوع یادگیری اجتماعی را مطرح کرده اند بر این باورند که کج رفتاری و همنوایی طی فرایندهای مشابه یاد گرفته می شوند و کج رفتاری نتیجه یادگیری هنجارها و ارزش های انحرافی بویژه در چهار چوب خرده فرهنگ ها وگروه های همالان است. یکی از رویکردهای مهم در پیشگیری از بزهکاری، رویکرد خانواده مدار یا پیشگیری بر پایه برنامه های خانواده محور است. رویکرد خانواده مدار به دنبال شناخت عوامل خطر و عوامل حمایتی مرتبط با خانواده است تا با به کارگیری عوامل حمایتی، به مثابه یک سپر در مقابل عوامل خطر، از تاثیرات سوء این عوامل بکاهد و بدین طریق از بزهکار شدن کودک ممانعت به عمل آورد. خانه و مدرسه در انجام وظایف تربیتی مکمل یکدیگرند خانه مدرسه ی اول فرزند و مدرسه، خانه دوم اوست و اگر این دو نهاد روش ها و برنامه های هماهنگ نداشته باشند، در روند رشد کودک اختلال به وجود می آید. دو نهاد خانه و مدرسه نقش اساسی در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان دارند.

کلیدواژه ها:

بزهکاری ، اصلاح بزهکار ، حقوق ایران ، کنش گران سیاست جنایی