گزینش علف کش های قابل مصرف در کینوآ (Chenopodium quinoa Willd.)

سابقه و هدف: روند کاهشی منابع آبی و تشدید تدریجی شوری خا ک های کشور، معرفی گیاهان متحمل به تنش را اجتناب ناپذیر نموده است. برای این منظور گیاه زراعی کینوآ به دلیل تحمل به خشکی و شوری و نیاز اندک به نهاده های کشاورزی از جمله کود ، و قابلیت رشد در خاکهای فقیر جایگاه ویژه ای دارد. دانه کینوا دارای ارزش غذایی بالایی بوده و در تامین اسید آمینه های ضروری و عناصر غذایی و ویتامین ها دارای اهمیت است. سطح زیر کشت کینوآ در کشور و در جهان در حال گسترش است. علف های هرز از موانع اصلی افزایش تولید کینوآ هستند و برای جذب مواد غذایی، آب، نور و فضای رشد با کینوآ رقابت و در کاهش کیفیت و کمیت دانه تولیدی نقش به سزایی دارند. تاکنون تحقیق جامعی در مورد امکان استفاده از علف کش ها در کنترل علف های هرز مزارع کینوآ در کشور انجام نشده است. بنابراین هدف از انجام این تحقیق، گزینش علف کش های باریک برگ کش، پهن برگ کش و دو منظوره (باریک برگ و پهن برگ کش)، قابل مصرف در مزارع کینوآ بود.مواد و روش ها: به منظور گزینش علف کش های قابل مصرف در گیاه زراعی کینوآ، این آزمایش در مزرعه آستان قدس رضوی در انابد شهرستان بردسکن خراسان رضوی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال ۱۳۹۸ اجرا شد. علف کش ها به صورت پس رویشی (برگ پاش ) در مرحله ۴ تا ۶ برگی کینوآ با سمپاش ماتابی پشتی با مصرف ۳۵۰ لیتر آب در هکتار سمپاشی شدند. مبارزه شیمیایی با علف های هرز شامل علف کش های کلتودیم (۹۶ گرم در هکتار)، سولفوسولفورون (۹۵/۱۹ گرم در هکتار)، کوییزالو فوپ پی تفوریل (۶۰ گرم در هکتار)، استوکلر (۲۲۸ گرم در هکتار)، کلودینافوپ (۱۹۲ گرم در هکتار)، آترازین (۸۰۰ گرم در هکتار)، هالوکسی فوپ متیل (۱۰۴ گرم در هکتار)، تری بنورون متیل (۱۵ گرم در هکتار)، ریم سولفورون+ نیکوسولفورون (۲۵/۱۳۱ گرم در هکتار)، ستوکسی دیم (۳۷۵ گرم در هکتار)، متری بیوزین (۵۲۵ گرم در هکتار)، پندیمتالین (۶۷۵ و ۱۳۵۰ گرم در هکتار)، اکسی فلوروفن (۳۶۰ گرم در هکتار)، ایمازاتاپیر (۱۰۰ گرم در هکتار)، توفوردی+ دایکمبا (۶۹۸ گرم در هکتار)، کلوپیرالید (۲۲۵ گرم در هکتار)، اتوفومزیت (۱۲۵۰ گرم در هکتار)، ایزوکسافلوتول+ تین کاربازون متیل (۵/۲۳۲ گرم در هکتار)، کویین مراک+ متازاکلر (۱۰۴۰ گرم در هکتار)، فن مدیفام+ دسمدیفام+ اتوفومزیت (۸۲۲ گرم در هکتار)، بنتازون (۱۴۴۰ گرم در هکتار)، اگزادیازون (۳۶۰ گرم در هکتار) و بن سولفورون متیل (۳۰ گرم در هکتار) (تمامی دزها بر اساس ماده موثره) به همراه شاهد بدون کنترل و شاهد وجین دستی بود. یافته ها: ارزیابی گیاه سوزی دو هفته پس از سمپاشی نشان داد که کلتودیم، کوییزالو فوپ پی تفوریل و کلودینافوپ، هالوکسی فوپ متیل، ستوکسی دیم و پندیمتالین (دز ۶۷۵ گرم ماده موثره در هکتار) فاقد گیاه سوزی و آترازین، متری بیوزین، اکسی فلوروفن، بنتازون، اگزادیازون، فن مدیفام+ دسمدیفام+ اتوفومزیت دارای ۱۰۰ درصد گیاه سوزی بر روی کینوآ بودند. دیگر علفکشها مابین این دو گروه قرار گرفتند. عملکرد تیمارهای علف کشی کلتودیم (۷/۳۱۹۰ کیلوگرم در هکتار) و کوییزالو فوپ تفوریل (۷/۲۶۷۴ کیلوگرم در هکتار) فاقد اختلاف آماری معنی دار با تیمار شاهد وجین دستی (۷/۳۳۴۶ کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه در مصرف علف کش های بن سولفورون متیل (۷/۱۴۰۲ کیلوگرم در هکتار)، ایمازاتاپیر (۱۱۸۴کیلوگرم در هکتار)، کلوپیرالید (۷/۱۱۲۶ کیلوگرم در هکتار) و پندیمتالین (۷۸۴ و ۹۶۴ کیلوگرم در هکتار به ترتیب در دز ۶۷۵ و ۱۳۵۰ گرم ماده موثره در هکتار) امیدوار کننده بود. نتیجه گیری: علفکش های کلوتیدیم و کوییزالو فوپ پی تفوریل به ترتیب با ۹۶ و ۸۱ درصد کاهش وزن خشک علف های هرز باریک برگ و بدون گیاه سوزی بر کینوآ بودند و بنابراین به نظر می رسد مصرف آنها در کینوآ قابل توصیه است. بن سولفورون متیل، ایمازاتاپیر، کلوپیرالید و پندیمتالین (دز ۶۷۵ و ۱۳۵۰ گرم ماده موثره در هکتار) اگرچه به ترتیب باعث کاهش ۵۸، ۶۴، ۶۶ ۷۱ و ۷۶ درصد عملکرد دانه کینوآ شدند اما از جمله علفکش های امید بخش بودند که توصیه نهایی آنها مستلزم انجام تحقیقات تکمیلی است.

کلیدواژه ها:

افت عملکرد ، تحمل علف کش ها ، کلتودیم