اثرات تغییرات دمایی زمستان بر سیب کاری استان آذربایجان غربی

درختان سیب برای گلدهی و ادامه رشد مطلوب به دمای سرد معینی نیاز دارند. در اثر عدم تامین نیاز سرمایی درختان میوه، فرآیندهای گلدهی آغاز نشده ودرصورت تداوم گرما این فرایند متوقف و برگشت پذیر می شود. در غیاب سرمای کافی گلدهی ممکن است ضعیف و عملکرد به شدت کاهش یابد. سیب درختی یکی از مهمترین تولیدات باغی استان آذربایجانغربی با سطح زیر کشت ۵۰ هزار هکتار و تولید سالانه ۸۵۰ تا یک میلیون تن می باشد. با هدف بررسی ارتباط بین متوسط عملکرد باغات سیب و متغیرهای اقلیمی ، در این تحقیق ، ابتدا داده های مربوط به عملکرد سیب سه شهرستان عمده سیب خیز استان از سازمان جهاد کشاورزی اخذ گردید و با پارامترهای جوی از قبیل دمای حداقل ، دمای حداکثر و متوسط دما، تعداد روز یخبندان زمستان مناطق مربوطه ازطریق رابطه رگرسیون خطی برازش داده شدند. با توجه به وجود داده های هواشناسی درازمدت در ارومیه روند تغییرات دمایی و بارشها دراین شهرستان به مدت ۲۰ سال آینده و ۲۰ سال قبل از دوره آماری با نرم افزار اکسل برآورد گردید. با توجه به نتایج بدست آمده در هرسه شهرستان متوسط عملکرد هکتاری باغات سیب با افزایش دمای زمستان به شدت کاهش داشته است . در سال ۱۳۸۹ ، افزایش دمای حداقل زمستانه به حدود ۳۰/۰ - درجه سلسیوس منجر به افت شدید عملکرد سیب در هکتار در هر سه شهرستان شده است . بررسی روند تغییر دمای حداقل زمستانه بیانگر افزایش بسیار زیاد دمای حداقل زمستانه بخصوص در بهمن و اسفند ماه می باشد و پیش بینی می گردد با ادامه این روند در بیست سال آینده، دمای حداقل اسفند ماه تا اواخر سال ۱۴۱۲ به حدود ۱ درجه بالای صفر افزایش یابد. با توجه سایر نتایج ، تعداد روز یخبندان در ماه اسفند کاهش و در ماه فروردین افزایش نشان می دهد. زمان گلدهی از ۳۲ روز پس از شروع سال (دوم اردیبهشت ) به حدود ۲۰ روز پس از شروع سال به جلو کشیده شده است . ارتباط رگرسیونی مثبت مستقیم بین زمان گلدهی و متوسط عملکرد باغات سیب مشاهده گردید، به این مفهوم با افزایش زمان گلدهی ، متوسط عملکرد درختان سیب افزایش نشان داد . بر اساس تغییرات دمایی ۵۲ ساله ( ۱۳۴۶ لغایت ۱۳۹۲ ) در سال ۱۴۱۲ دمای حداقل زمستانه ارومیه به حدود ۶۴/۲- درجه سلسیوس زیر صفر افزایش یابد که نسبت به دمای حداقل زمستانه سال مبدا ۱۳۴۶ (۹۱/۵- در جه سلسیوس) ۲۶/۳ درجه سلسیوس گرم تر خواهد شد. نتایج این بررسی حاکی از آن است که در هرسه شهرستان موردمطالعه ، شیب تغییرات دمای حداقل زمستانه به سمت گرم شدن زمستان ها و کاهش فراوانی روزهای یخبندان در زمستان و بهار می باشد که ادامه این روند در آینده اثرات منفی زیادی بر کاربری اراضی و تولیدات کشاورزی بخصوص تولید سیب خواهد داشت .

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، گرمایش جهانی ، کاهش عملکرد ، الگوی کشت