حمید غلامی فخبی - محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان

قدر مسلم مسئله مهم تغییر اقلیم و الگوهای نامنظم بارش و نزولات آسمانی در دهه های اخیر موجبات گسترش پدیده های و بلایای طبیعی و غیرمترقبه ای همچون رانش زمین در ریست بومها بویژه در اراضی چایکاری تغییرکاربری یافته در شمال کشور و استان گیلان شده است . رانش زمین و ناپایداری شیبها در مناطق شرق گیلان بویژه در حوضه آبخیز بزرگ پلرود شهرستان رودسر بدلیل تبدیل جنگلها به باغات چای و مرکبات به فراوانی رخ داده و بعنوان یکی از پدیده های مخرب در طبیعت منطقه جان و مال انسانها را به مخاطره می اندازد، که یکی از بارزترین این لغزشها، لغزشی است که در روستای بازنشین علیا در منطقه رحیم آباد از توابع شهرستان رودسر در منطقه ای کوهپایه ای و پرشیب به وسعت حدود ۱۰ هکتار از باغات چای و مرکبات به سمت پایین شیب دامنه حرکت نموده و بصورت رانش خسارات مالی زیادی را بر جای گذاشته است . در این تحقیق سعی گردید با شناسایی نوع زمین لغزش رخ داده در منطقه و همچنین مکانیزم و عوامل موثر بر آن شرایط لازم جهت کنترل و تثبیت آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. هدف عمده از اجرای این طرح شناسایی عوامل ناپایداری شیبهای طبیعی در منطقه ، شناسایی نوع لغزش با توجه به عوامل کنترل کننده و مکانیزم لغزش ، ارائه روشهای بهینه کنترل و تثبیت دامنه های ناپایدار (روش الگویی ) ، و بررسی پارامترهای مقاومت برشی و تنش برشی در محل لغزش بوده است . روش کار تحقیق نیز بصورت جمع آوری اطلاعات پایه و اولیه از وضعیت اقلیمی ،وضعیت زمین شناسی ، توپوگرافی و فیزیوگرافی ، خاکشناسی منطقه رانش و همچنین تهیه نقشه های پروفیل طولی و عرضی مقاطع رانشی ، شناسایی علل بروز لغزش از طریق مشاهدات صحرایی و پرسشگری از اهالی و ساکنین منطقه ، بررسی پیشینه کاربری و نوع پوشش گیاهی و سایر فعالیتهایی که از گذشته تا به امروز در محل طرح لغزش صورت گرفته مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است . در اجرای این تحقیق با حفر چاهک های نمونه برداری و اندازه گیری پارامترهای مقاومت برشی و تنش برشی (آزمایشات فیزیکی و مکانیکی خاک) ، بررسی مقادیرحد روانی و حد خمیرایی ، میزان آب توده و آزمایشات تحکیم سه محوری ، ضریب اطمینان پایداری یا ناپایداری توده لغزش یافته مشخص گردید و براساس آنها تجزیه و تحلیل نهایی و راه حلهای کاربردی ارائه گردید. عواملی چون ریزشهای جوی فراوان ، هوازدگی و انحلالسیمان بین ذرات ، عدم زهکش آبهای سطحی و فاضلابهای خانگی ،افزایش بارگذاری با تغییر کاربریاراضی و شیب زیاد توده از عوامل بسیار موثر در بروز رانش منطقه باز نشین شناخته شده اند

تغییر اقلیم ، لغزش زمین، ناپایداری شیبها، ، تثبیت زمین لغزش ، منطقه رحیم آبادگیلان