بررسی روند مصرف کودهای شیمیایی و ارتباط آن با عملکرد محصول در آذربایجان غربی

امروزه از کود همچون ابزاری برای نیل به حداکثر تولید در واحد سطح استفاده می شود با توجه به افزایش تقاضا برای مواد غذایی ایجاد تعادل مواد غذایی در خاک به منظور افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی از وظایف همگانی می باشد. منتها کود باید بتواند علاوه بر افزایش تولید، کیفیت محصولات کشاورزی را ارتقا داده و ضمن آلوده نکردن محیط زیست ، تجمع مواد آلاینده نظیر نیترات را نیز در اندامهای مصرفی محصولات زراعی به حداقل ممکن کاهش و ضمن افزایش راندمان کودی ، سلامتی انسان و دام را نیز تامین نماید. متاسفانه مصرف کودهای شیمیایی در این استان نامتعادل می باشد و با نیاز واقعی گیاه تطبیق ندارد در حالی که در کشورهای پیشرفته نسبت مصرف نیتروژن (N)و فسفر((P۲O۵ و پتاسیم (K۲O) در حدود ۱۰۰- ۵۰- ۴۰ میباشد(۶). این نسبت در سال ۱۳۸۸ در استان ۱۰۰-۳۲- ۳ بود. توزیع کود در این استان از دهه پنجاه با توزیع مقادیر محدودی از کودهای نیتروژنه و فسفاته شروع شد و تا سال ۱۳۶۹ توزیع کود توسط اتحادیه های تعاون روستائی که از طریق آذربایجان شرقی نظارت می شد انجام می گرفت . از سال ۱۳۷۰ با تاسیس شرکتهای خدمات حمایتی کود وارد استان گردید و نظم نوینی در سیستم توزیع ایجاد گردید. با بررسی کودهای توزیع شده در استان در طی ۲۰ ساله اخیر، نسبت مصرف نیتروژن (N)، فسفر((P۲O۵ و پتاسیم (K۲O) ۱۰۰- ۶۱- ۱۰ بود(۱). مساحت اراضی دیم و آبی استان حدود ۸۱۵۰۰۰ هکتار بوده که از این مقدار ۷۱۱۰۰۰ هکتار مربوط به محصولات زراعی و ۱۰۴۰۰۰ هکتار محصولات باغی می باشد(۱). بررسیهای بعمل آمده از نتایج تجزیه خاک، برگ و آب در طی این مدت بیشترین مسائل مربوط به کمبود مواد آلی ، بالا بودن pH خاک، کمبود عناصر ریز مغذی آهن و روی و کمبود پتاسیم در تعدادی از مناطق می باشد. در بررسی های آماری رابطه معنی داری بین میزان کودهای مصرفی و همچنین بین کودهای مصرفی و عملکرد در طی این مدت وجود نداشت که این خود طلب می کند که تخصیص و تجویز کود باید بر اساس ضوابط علمی صورت گیرد تا علاوه بر رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار یعنی افزایش مواد آلی خاک و بهینه سازی مصرف کودهای نیتروژنه ، فسفره و پتاسه ، افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی شتاب بیشتری یابد.

کلیدواژه ها:

کودهای شیمیایی ، توزیع ، عملکرد محصول ، آذربایجان غربی