فرزانه تاری - گروه روش ها و برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد جوادی پور - گروه روش ها و برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
رضوان حکیم زاده - گروه روش ها و برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مرضیه دهقانی - گروه روش ها و برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

پیشینه و اهداف: در پی شیوع بیماری کرونا، آموزش الکترونیکی فرصتی بی­نظیر برای مواجهه با محدودیت­های آموزش حضوری و تحقق آرمان آموزش برای همه را فراهم آورده است. از آن­جا که معلمان به عنوان مهم­ترین عامل تاثیرگذار در فرایند یاددهی – یادگیری محسوب می­شوند؛ لذا واکاوی تجارب موفق و ناموفق آموزشی ایشان می­تواند به ما در درک عمیق­تر شناخت وضعیت موجود و ارائه راهکارهایی برای نیل به وضعیت مطلوب و تقویت آن یاری برساند. با عنایت به انبوه پژوهش­های انجام شده در زمینه چالش­ها و مشکلات آموزش معلمان در بستر الکترونیک، پژوهش حاضر بر آن است که به طور خاص، بر روی نقاط قوت تجارب آموزشی معلمان در محیط جدید آموزش متمرکز شود. از این­رو، هدف پژوهش حاضر شناسایی و مدل­سازی تجارب موفق آموزشی معلمان دوره ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی است.روش ها : این مطالعه به روش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. مشارکت­کنندگان این پژوهش شامل کلیه معلمان شاغل دوره ابتدایی بودند که تجربه تدریس در بستر الکترونیک (برنامه شاد) در سال تحصیلی۱۴۰۰-۱۳۹۹ را داشتند، که ۱۸ نفر از آنان از طریق نمونه­گیری هدفمند ملاک­محور انتخاب شدند و با استفاده از مصاحبه نیمه­ساختارمند نسبت به جمع­آوری اطلاعات تا دستیابی محقق به اشباع نظری اقدام شد. یافته­ها با استفاده از راهبرد هفت مرحله­ای کلایزی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. تحلیل عمیق مصاحبه­ها به شناسایی ۷ مقوله اصلی و تعداد ۲۵ مقوله فرعی مرتبط منتج شد. در گام بعد، مقولات اصلی شناسایی شده وارد نرم­افزار مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) شدند. در این بخش، نخست ساختار ارتباطات فی­مابینی مقولات در قالب یک شبکه تعاملی ترسیم و پس از آن میزان اهمیت هر یک از آن­ها تعیین شد.یافته ها: یافته­های پژوهش نشان داد که تجارب موفق آموزشی معلمان دوره ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی به ترتیب میزان اهمیت آن­ها شامل رشد صلاحیت­های فناورانه (۶۱ امتیاز)، پیشرفت و نوسازی عناصر برنامه درسی (۶۰ امتیاز)، توجه به نیازهای عاطفی – روانی (۵۳ امتیاز)، ارتقای مهارت­های اجتماعی (۵۱ امتیاز)، توسعه تربیت علمی (۲۸ امتیاز)، توجه به جنبه­های تربیت زیستی و بدنی (۲۱ امتیاز) و تقویت ظرفیت­های زیباشناختی (۱۷ امتیاز) است.نتیجه گیری:  نتایج پژوهش حاضر را به صورت پیوستاری می­توان در نظر گرفت که در یک سوی آن، رشد صلاحیت های فناورانه با بالاترین میزان اهمیت قرار گرفته و در سوی دیگر طیف، تقویت ظرفیت­های زیباشناختی است، که کمترین میزان اهمیت را داراست. براساس نتایج حاصله، بازنگری اساسی در شیوه­های آموزش بدو خدمت و ضمن­ خدمت معلمان، جهت هم­سویی با تحولات در محیط­های غنی از فناوری لازم است. همچنین شایسته است معلمان در راستای ارتقای کیفیت فرایند یاددهی و یادگیری در بستر الکترونیک، به اقتضائات خاص این محیط جدید آموزشی و ظرفیت­های پیش­روی آن توجه نموده و به جای کاربرد شیوه­های سنتی آموزش، محدوده و اولویت توجه خود را تربیت تمام ساحتی دانش آموزان، تشویق به همکاری گروهی و مشارکت در کلاس مجازی، پرورش حس کنجکاوی و شکوفایی خلاقیت­های فردی دانش­آموزان، تقویت انگیزه دانش آموزان و توجه به توانایی، علایق، استعدادها و تفاوت های فردی دانش آموزان در زیست بوم جدید معطوف نمایند؛ تا به این ترتیب امید به حضور موثر و فعال دانش­آموزان در کلاس­های مجازی خود را داشته باشند.

معلمان ابتدایی, محیط یادگیری الکترونیکی, تجارب موفق آموزشی, مدلسازی ساختاری تفسیری