سعید جازاری معمویی - استادیار گروه حقوق زن در اسلام، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

این مقاله، شیوه عملی، یا به بیان علمی «روش شناسی علمی تحقیقاتی» محمدعلی امیرمعزی، شیعه شناس و مستشرق[i] دوره حاضر دانشگاه سوربن، را بررسی می کند. وی بیشتر از طریق مطالعه و تحقیق در متون و آثار کهن شیعی می کوشد تصویری از شیعه متقدم و سده های نخست پیش نهد. تصویر مطرح شده از تشیع از لحاظ مبنای مطالعاتی و علمی او، که تکیه و تاکید بر وقایع تاریخی دارد، در مسیری متفاوت از آنچه در نگاه استاد او، هنری کربن، شیعه شناس بزرگ فرانسه تجلی یافته، قرار دارد. به عقیده امیرمعزی، تدوین آثار شیعی در سده نخست، بیشتر برخاسته از نگاه سیاسی عالمان شیعی، و در سده دوم و سوم هجری، نتیجه جریان باطن گرایی شیعیان است. لزوم تاویل و تفسیر متون مذهبی و نیز در پی مفاهیم باطنی آیات و روایات بودن، نشانی از گرایش شدید تشیع آن دوره به «اصالت باطن» در فهم مبانی دینی دارد.   [i]. چه بسا برخی نقد کنند که امیرمعزی را نباید «مستشرق» نامید. وی از درون همین جریان برخاسته و رنگ و گویش شیعی و ایرانی دارد؟! واژه «مستشرق» را به کسی اطلاق می کنیم که با ادبیات و سبک محققان غربی در مطالعات خویش گام برمی دارد. وی به این اعتبار که سال ها است در مغرب زمین اقامت دارد و خلق و خوی علمی و تا حدودی شخصیتی محققی فرانسوی را به خود گرفته است، و نیز در مطالعات و پژوهش هایش کاملا سبک و سیاق محققان غرب در او آشکار شده است، مستشرق به شمار می آید.

روش شناسی, تفسیر باطنی, شیعه شناسی, متون کهن و متقدم, تاویل, مکتب اصالت تاریخ, مکتب پدیدارشناسی, فیلولوژی (زبان شناسی تاریخی)