تحلیل محتوای احادیث شعری امام رضا(ع)

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه فرهنگ رضوی، دوره: 8، شماره: 31
  • کد COI اختصاصی: JR_FHNG-8-31_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 247
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

حسین صفره

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

محمد عترت دوست

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

مروری بر سیره معصومان(ع) نشان می دهد که ایشان نیز از اشعار حکمت آمیز دیگران در کلام خود بهره برده و مضامین آن را تایید کرده و گاه خود ابیاتی سروده اند. در احادیث نقل شده از امام رضا(ع)، ۵۲ بیت ذکر شده که به نظر می رسد ایشان به خاطر مضامین ارزشمند اخلاقی و حکمی، آن ها را نقل کرده و در کلام خود بدان تمثل جسته اند. پاره ای از این اشعار تمثل شعری امام رضا(ع) و چند بیت نیز سروده خود ایشان است. نگارندگان با استفاده از روش تحلیل محتوا، از مجموع این ۵۲ بیت شعر، در حدود ۱۰۰ مضمون و ۱۶ موضوع اصلی استخراج کرده اند که به اصطلاح «جهت گیری متن» نامیده می شود. این عناوین که ایده و پیام اصلی متن هستند با توجه به اصل «تبادر» به ذهن مخاطب خطور می کند. با «طبقه بندی» جهت گیری ها برای دستیابی به «مقوله»های تحقیق روشن شد که از ۱۶ موضوع اصلی استخراج شده، ۹مجموعه (۵۶درصد) به موضوع چگونگی روابط اجتماعی انسان با دیگران، چهار مجموعه (۲۵درصد) به موضوع امور فردی و اعمال عبادی انسان و سه مجموعه (۱۹درصد) نیز به مسئله غصب خلافت توسط حاکمان ظالم و دشمنان اهل بیت(ع) اشاره دارند. لذا هدف اصلی مقاله که بیان جهت گیری اصلی اخبار شعری رضوی بوده، ذیل سه مقوله روابط اجتماعی، روابط فردی و روابط سیاسی طبقه بندی و موضوعات اصلی هر یک به تفصیل بیان شده است.

کلیدواژه ها

امام رضا(ع), شعر, تمثل شعری, روش تحلیل محتوا

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.