عبدالله حسن زاده قورتپه - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
رضا امیرنیا - دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سعید حیدرزاده - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده اهداف:عناصر ضروری موجود در کودهای دامی در سطوح کافی برای تکمیل چرخه رشد گیاهان مورد نیاز بوده و تاثیر مهمی بر بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی دارد بدین ترتیب، این مطالعه به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف آبیاری و کود دامی بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی کاسنی  انجام شد.   موادوروش­ها: این پژوهش در سال زراعی  ۱۳۹۷ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه  انجام شد. در این تحقیق اثر دو عامل، مقادیر مختلف کود دامی و سطوح رطوبتی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. فاکتورهای آزمایش شامل: سطوح رطوبتی در سه سطح ۵۰،  ۷۰ و  ۹۰ در صد رطوبت ظرفیت مزرعه ای  کود دامی در چهار سطح صفر، ۱۰، ۲۰  و ۳۰ تن در هکتار کود دامی بود.   یافته ها:نتایج نشان دادند که با تاخیر در آبیاری محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی و درصد ظرفیت آنتی اکسیدانی ترکیبات در توانایی به مهار رادیکال آزاد به طور معنی داری کاهش یافت. در حالی که بیشترین میزان مالون دی آلدئید و هیدروژن پراکسید در شرایط تنش شدید بدست آمد. مقادیر مصرفی ۳۰ تن در هکتار کود دامی در مقایسه با شاهد، میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید را افزایش داد. محتوای فنل کل، فلاونوئید، فسفر و پتاسیم به ترتیب منجر به افزایش ۳۹، ۲۹، ۲۵ و ۲۷ درصد در شرایط آبیاری مطلوب و ۲۸، ۲۵، ۱۶ و ۲۳ درصد در شرایط تنش متوسط و ۲۲، ۱۸، ۱۴ و ۲۰ درصد در شرایط تنش شدید در اثر مصرف ۳۰ تن در هکتار کود دامی در مقایسه با تیمار شاهد شد. حداکثر درصد پروتئین (۶۶/۱۹ درصد)، عملکرد بیوماس (۸۳/۲۵۰۶ کیلو گرم در هکتار) و عملکرد پروتئین (۰۴/۴۹۳ کیلو گرم در هکتار) در تیمار مصرفی ۳۰ تن در هکتار کود دامی تحت شرایط آبیاری مطلوب بدست آمد.   نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش چنین استنباط می گردد که در شرایط کم آبیاری کاربرد کودهای دامی باعث بهبود و پایداری عملکرد گیاه دارویی کاسنی می شود.

آنتی اکسیدان, تنش, کشاورزی پایدار, کود, کم آبیاری