زهرا مرزبان - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
محمدرضا اصغری پور - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
احمد قنبری - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
علیرضا نیکویی - گروه اقتصاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
محمود رمرودی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
اسماعیل سید آبادی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده اهداف:یکی از مشکلات اساسی حال حاضر، آلودگی اکوسیستم های آبی و خاکی به دلیل ورود آلاینده­های ناشی از فعالیت های انسان است. مدیریت کشاورزی برای استفاده بهینه از منابع و کاهش اثرات محیطی، افزون بر حفاظت از منابع، افزایش درآمد کشاورزان منطقه را به همراه دارد. با توجه به محدودیت منابع و اثرات محیطی فعالیت های کشاورزی بر اکوسیستم ها تعیین الگوی کشت مناسب ضروری است.   مواد و روش ها: در این مقاله با استفاده از برنامه­ریزی غیرخطی چندهدفه (MOP) با هدف حداکثرسازی سودخالص و حداقل­سازی اثرات محیطی موثر بر اکوسیستم از جمله سمیت آب، سمیت خشکی، اسیدی شدن/غنی شدن خشکی، اشغال زمین، اسیدی شدن آب و غنی شدن آب، الگوی کشت بهینه محصولات زراعی آبی شرق استان لرستان پیشنهاد شده است.   یافته ها: در الگوی کشت پیشنهادی MOP، سطح زیر کشت چغندرقند ۲۲ و لوبیا ۲ درصد نسبت به الگوی جاری افزایش و سطح زیر کشت کلزا ۵۰ درصد، سیب­زمینی ۳۴ درصد، نخود ۲۱ درصد، جو ۴ درصد و عدس ۳ درصد نسبت به الگوی جاری کاهش یافت. با اجرای الگوی پیشنهادی MOP در منطقه انتشار فلزات سنگین و آفت­کش­ها به اکوسیستم آبی ۱۹۶۶۹۳۱۵ تن و اکوسیستم خاکی ۵۷۸۰۷۸۲۲ تن، انتشار SO۲ به هوا ۳۶۲۷ تن، انتشارPO۴-  به خاک ۱۰۰۳ کیلوگرم در منطقه نسبت به وضع موجود کاهش خواهد یافت.   نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه توجه به حفاظت از اکوسیستم در بهینه سازی الگوی کشت امری ضروری است. با استفاده از مدل پیشنهادی می­توان علاوه بر انتخاب الگوی مناسب و استفاده بهینه از منابع آب و زمین، در راستای افزایش سود و کاهش اثرات محیطی بر اکوسیستم گام برداشت.

سمیت آبی, سمیت خاکی, کاربری زمین, یوتریفیکاسیون, بهینه سازی, سود خالص