ارزیابی شاخص های پایداری کشاورزی تحت سناریوهای اقلیمی و مدیریت منابع آب در حوضه آبریز آجی چای

اهداف: این مطالعه به بررسی وضعیت پایداری حوضه در حالت پایه و تغییر اقلیم پرداخته و سپس اثرات سناریوهای مدیریت منابع آب از جمله کاهش سهم آب بخش کشاورزی، افزایش راندمان آبیاری و افزایش قیمت آب آبیاری بر شاخص های پایداری مورد ارزیابی قرار می گیرد. مواد و روش ها: از یک مدل هیدرو-اقتصادی برای ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر متغیرهای هیدرولوژیکی و اقتصادی استفاده شد. مدل سازی رفتار هیدرولوژیک حوضه با استفاده از WEAP-MABIA و رفتار اقتصادی کشاورزان با استفاده از الگوی برنامه ریزی درجه دوم توام با ریسک صورت گرفت. برای شبیه سازی تغییر اقلیم از مدل ریزمقیاس-سازی LAER-WG تحت سناریوهای انتشار A۲، B۱ و A۱B طی دوره ۲۰۵۰-۲۰۲۰ استفاده شد. شاخص پایداری با استفاده از معیارهای عملکرد اطمینان پذیری، برگشت پذیری و آسیب پذیری و همچنین شاخص کمبود آب آبیاری مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بررسی شاخص های پایداری در وضعیت فعلی حاکی از ناپایداری منابع آبی بوده و در اثر تغییر اقلیم شرایط وخیم تری را تجربه خواهد کرد، به طوری که از ۸۶/۰ در حالت پایه به ۷۲/۰ تحت سناریوی انتشار A۲ می رسد. با اعمال سناریوهای مدیریتی، میزان شاخص های پایداری نسبت به تغییر اقلیم بهبود یافته و بیشترین افزایش مربوط به سناریوی افزایش راندمان آبیاری می باشد. در این سناریو میانگین شاخص پایداری کشاورزی نسبت به تغییر اقلیم ۱/۱۱ درصد افزایش و شاخص کمبود آب آبیاری ۶/۲۶ درصد کاهش می یابد که حاکی از بهبود وضعیت پایداری منطقه است. نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی بهتر سناریو افزایش راندمان آب آبیاری، بالا بردن بازده آب کشاورزی از طریق بهره گیری از روش های مدرن و تغییر تکنولوژی آبیاری توصیه می گردد.

کلیدواژه ها:

اطمینان پذیری ، آسیب پذیری ، برگشت پذیری ، پایداری ، مدل هیدرو-اقتصادی