بهمن پاسبان اسلام - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

اهداف: برای بررسی برخی واکنش های اکوفیزیولوژیک مرتبط با محصول دهی ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ در برابر تنش خشکی واقع شده در مراحل سبز شدن، استقرار بوته و پرشدن دانه و شناسایی ارقام متحمل به خشکی، این آزمایش انجام گردید. مواد و روش ها: مطالعه به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه خسروشاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. فاکتور اصلی تنش خشکی با سه سطح بدون تنش و بروز خشکی در دوره های سبز شدن و استقرار بوته و پرشدن دانه و فاکتور فرعی ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ در پنج سطح شامل: پدیده، گل مهر، پرنیان، مکزیک۱۴ و مکزیک۲۴۸ بودند. یافته ها: وقوع تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه ها باعث کاهش معنی دار غلظت کلروفیل، هدایت روزنه، مقدار نسبی آب برگ، عملکرد دانه و روغن و اجزای آن در ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ گردید. همبستگی مثبت و معنی داری بین شاخص-های اکوفیزیولوژیک مذکور با همدیگر و با عملکرد دانه و روغن دیده شد. همچنین بین ژنوتیپ های مورد مطالعه اختلاف معنی داری از نظر مقادیر آنها به دست آمد. نتیجه گیری: دوره پرشدن دانه در گلرنگ پاییزه از نظر نیاز آبی بحرانی دیده شد. شاخص های غلظت کلروفیل، هدایت روزنه و مقدار نسبی آب برگ از توان بازتاب اثرات تنش خشکی در دوره پرشدن دانه برخوردار بوده و توانستند ژنوتیپ های پاییزه گلرنگ با عملکرد دانه و روغن بالا را شناسایی کنند. به نظر می رسد بتوان از این شاخص های اکوفیزیولوزیک برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به کمبود آب واقع شده در دوره پرشدن دانه استفاده نمود.

شاخص کلروفیل, عملکرد دانه, خشکی, مقدار نسبی آب برگ, هدایت روزنه