محسن نوری - دانشجوی دکتری زراعت گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،ایران
سلیم فرزانه - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،ایران
رئوف سید شریفی - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،ایران
علیرضا شهریاری - گروه فضای سبز دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان وبلوچستان، زاهدان ،ایران

اهداف: با توجه به اهمیت خرفه به عنوان یک گیاه مستعد پرورش در مناطق خشک و نیمه خشک این مطالعه با هدف ارزیابی جنبه تولیدی کشت خرفه تحت مدیریت سطوح مختلف ورمیکمپوست ودر شرایط استفاده از کود شمیایی و نانو در دو شهرستان گرگان و زاهدان اجرا شد.   مواد و روش­ها: این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. کاربرد کود شمیایی و نانو در شش سطح شامل شاهد یا عدم کاربرد کود، نانوذره نیتروژن، فسفر و پتاسیم (به ترتیب با نسبتهای ۳ ، ۲ و ۲ در هزار) و مصرف کود شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم (به ترتیب ۲۰۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار)، به عنوان عامل اول و چهار سطح مختلف ورمی­کمپوست شامل شاهد یا عدم مصرف ورمیکمپوست، ۵، ۱۰، و ۱۵ تن در هکتار به عنوان عامل دوم بود.   یافته­ها: در هر دو منطقه تولید خرفه، تاثیر تمامی تیمارهای کودی و ورمیکومپوست بر روی عملکرد بذر خرفه معنیدار بود با این وجود، میزان عملکرد بذر خرفه در منطقه گرگان نسبت به منطقه زاهدان حدود ۹۶/۳۶ درصد بیشتر بود. بیشترین مقدار عملکرد در هر دو منطقه گرگان و زاهدان از تیمار کاربرد نانو ذره نیتروژن همراه با مصرف ۱۵ تن در هکتار ورمیکمپوست به دست آمد. کمترین شاخص برداشت بذر از تیمار بدون کاربرد کود و مصرف ۱۵ تن ورمیکمپوست به صورت تنها، حاصل شد.   نتیجه­گیری: به­طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که منطقه گرگان برای تولید خرفه مساعدتر از زاهدان بود.  بیشترین عملکرد بذر و روغن با کاربرد نانو ذره نیتروژن همراه با مصرف ۱۵ تن در هکتار ورمی کمپوست حاصل شد.

شاخص برداشت, درصد روغن, عملکرد دانه, کود نانو, ورمیکمپوست