اصغر اصغری مقدم - استاد گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز
عطاالله ندیری - استادیار گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز
وحید پاک نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشگاه تبریز

دشت بستان­ آباد یکی از دشت­ های استان آذربایجان شرقی می­باشد که در شمال غرب ایران واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی بخش مهمی از مصارف آب شرب و کشاورزی را تامین می­نماید و به همین دلیل حفاظت از این منابع در برابر عوامل آلاینده امری مهم تلقی می­گردد. بدین منظور جهت ارزیابی آسیب­پذیری آبخوان در برابر عوامل آلاینده از دو روش وزن­دهی DRASTIC و SINTACS در محیط نرم­افزار GIS استفاده شد. در این راستا، ابتدا نقشه­ی آسیب­پذیری دشت برای هر یک از مدل­های مورد نظر، مطابق با لایه­های اطلاعاتی که شامل عمق آب زیرزمینی، تغذیه­ی خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیراشباع و هدایت هیدرولیکی می­باشد، تهیه گردید. نقشه­ی نهایی آسیب­پذیری آبخوان با تقسیم­بندی به پنج محدوده­ی آسیب­پذیری خیلی کم تا زیاد تهیه و شاخص DRASTIC و SINTACS به ترتیب ۱۸۸-۶۱ و ۲۰۲-۹۲ به دست آمد. به­ منظور صحت­سنجی روش­های مورد استفاده از توزیع مقادیر یون نیترات در منابع آب زیرزمینی استفاده شد. با انطباق لایه نیترات و نقشه­ی پهنه­بندی آسیب­پذیری برای هر دو مدل، مشخص گردید نقاط با غلظت بالای نیترات با مناطق دارای پتانسیل آسیب­پذیری زیاد منطبق می­باشند. نتایج حاصل، ضریب همبستگی ۷۵/۰ بین مدل DRASTIC و لایه نیترات را نشان می­دهد. به منظور تهیه­ی نقشه­ی خطر آلودگی آب زیرزمینی نیز از هم­پوشانی لایه­ی کاربری اراضی با نقشه­ی آسیب­پذیری مدل DRASTIC استفاده گردید. نتایج حاصل از هم­پوشانی نقشه­ها نشان داد ۳۳/۳۱ درصد از مساحت کل اراضی مورد استفاده در بخش کشاورزی در محدوده با پتانسیل آسیب­پذیری بالا قرار گرفته­اند. مطابق نقشه­ی نهایی آسیب­پذیری برای هر دو مدل بخش مرکزی و شمال غربی دشت دارای بیشترین پتانسیل آلودگی می­باشد.

دشت بستان آباد, آسیب پذیری, آنالیز حساسیت, مدل دراستیک, مدل سینتاکس