طاهره محمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه یزد، یزد
محمد تقی دستورانی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده منابع طبیعی

آبخیزهای سالم، خدمات اکوسیستمی بسیاری در زمینه­های مختلف چون اجتماعی و رفاه اقتصادی ارائه می دهند، لذا می بایست روش هایی توسعه یابند که بتوان بر اساس آن ها درجه­ی سلامت و سطح پایداری آبخیزها را تعیین نمود. یکی از شاخص های مورد استفاده برای تعیین پایداری، شاخص پایداری آبخیز (WSI) می باشد. این شاخص از تلفیق چهار زیرشاخص هیدرولوژی، محیط زیست، حیات و سیاست گذاری شکل گرفته است. این شاخص حوضه­ی آبخیز را در سه سطح پایین، متوسط و بالا ارزیابی می­کند. حوضه­ی آبخیز زیدشت به دلیل تغییرات عمده­ی دوره­ی ده ساله (۱۳۸۰-۱۳۹۰) به عنوان یک حوضه­ی مطالعاتی انتخاب شد. مقدار شاخص پایداری برای آبخیز زیدشت در طول دوره­ی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰، ۶۵/۰ محاسبه گردید. این مقدار نشان می­دهد که این آبخیز در سطح پایداری متوسط رو به پایین قرار گرفته است. با توجه به تحلیل­های صورت گرفته مشخص شد که برای رسیدن به توسعه­ی پایدار در آبخیز زیدشت لازم است، ابتدا در زمینه­ی مسائل کیفی هیدرولوژی (کیفیت آب رودخانه­ی زیدشت مد نظر است)، مطالعات و طرح­های جامع در راستای مدیریت و حفاظت از منابع آبی موجود در حوضه انجام گیرد و پس از بهبود این مسئله به ترتیب به مسائل پیرامون حیات آبخیزنشینان، محیط­زیست، هیدرولوژی (بخش کمیت آب) و در آخر سیاست­گذاری پرداخته شود. به این ترتیب این ارزیابی به مدیران و تصمیم­گیران در زمینه برنامه­ریزی آینده و آمایش سرزمین کمک خواهد کرد.

آبخیز سالم, آمایش سرزمین, پایداری, زیدشت, WSI