اصغر اصغری مقدم - استاد گروه علوم زمین دانشگاه تبریز
زهرا جوانمرد - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم زمین دانشگاه تبریز
میثم ودیعتی - دانشجوی دکتری گروه علوم زمین دانشگاه تبریز
مرتضی نجیب - کارشناس آبهای زیرزمینی سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی

دشت مهربان در شرق استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی تنها منبع تامین ­کننده آب شرب ساکنان است. در این منطقه سنگ کف آبخوان و بلندی های اطراف آن عمدتا از رسوبات مربوط به دوره نئوژن شامل مارن های گچ­دار و نمک دار، ماسه، سیلت- مارن، کنگلومرا و آهک تشکیل یافته است. این دشت در مقایسه با دیگر دشت های استان آذربایجان­شرقی از نظر کمیت و کیفیت منابع آب از بحرانی ترین مناطق به­ حساب می آید. به ­طوری که چندین روستای پر جمعیت این دشت آب شرب خود را از آب شیرین کن نصب شده در روستای اربطان، دریافت می دارند، لذا پایش و ارزیابی کیفیت آن بسیار با اهمیت است. روش های متداول بررسی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب، مانند دیاگرام شولر، امکان ارزیابی آب­ها با در نظر گرفتن پارامترهای شیمیایی به­صورت منفرد و در یک نقطه آبخوان را فراهم می کنند. از شاخص های مهم دیگر برای ارزیابی و پهنه بندی کیفیت آب­های زیرزمینی، روش­های شاخص کیفی آب زیرزمینی (GQI) و فازی- شاخص کیفی آب زیرزمینی (FGQI) است. هدف از این مطالعه، به ­کار بردن روش های FGQI, GQI در ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت مهربان، بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) و استاندارد تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) است. بدین منظور از ده پارامتر شیمیایی موثر (,F-,NO۲-۳, Ca۲+, Mg۲+ ,Na+, Cl-, SO۴۲-, TDS K+,HCO-۳) که فراوانی زیادی در آب زیرزمینی دارند، استفاده و با استانداردهایISIRI, WHO  مقایسه شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که بر اساس شاخص­های GQI و FGQI آب های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه از نظر کیفیت، بین رده های کاملا نامطلوب تا مناسب قرار می گیرند.

آب زیرزمینی, شاخص کیفی آب, شاخص های GQI و FGQI, دشت مهربان