سارا جاویدمظفری - گروه دروس عمومی، مدرس (مربی) دانشگاه علوم پزشکی آبادان، ایران.
ماندانا علیمی - گروه زبان و ادبیات فارسی، (استادیار) واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

توجه به توحید از اصولی است که همواره تمامی مسلمانان با تمامی گرایش‎های فرعی به آن معتقدند. بحث از توحید افعالی به عنوان یکی از مراتب سه‎گانه توحید (توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی) نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این پژوهش، تلاش شده است تا به شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تطبیقی به اثرپذیری مثنوی از نهج‎البلاغه، (به‎دلیل اشتراک و نوع همگونی دیدگاهی) در مبحث توحید افعالی پرداخته شود. این اشتراک دینی در دو سوی عالم و در دو زمان ناهمگون، انسان‎ها را به اشتراک دیدگاهی در مبحث توحید افعالی آشنا می‎سازد. هر دو برای اثبات یگانگی پروردگار و مراتب کمال انسانی، مراحلی قائل‎اند. هدف این نوشتار از برسی تطبیقی در دو اثر نهج‎البلاغه و مثنوی، بررسی تاثیر و تاثر، تطبیق و روشن‎سازی ابعاد توحید افعالی در موضوعات خرد‎تر چون خالقیت، ربوبیت و مالکیت و ذکر بسامد و شباهت‎های دیدگاهی و گفتاری آن دو بزرگ (در برخی موارد، تفاوت‎ها) در ابعاد فوق است. نتایج بررسی حاکی از آن است که به‎طور قطع، مثنوی مولانا از نهج‎البلاغه تاثیر پذیرفته است. همچنین لازم به ذکر است که بیشترین تاکید مولانا در بحث توحید افعالی، بر «توحید در ربوبیت» بوده و در این حوزه، مطالب گسترده‎تری در مقایسه با نهج‎البلاغه درباره توحید در مالکیت ذکر کرده است. و در آخر می‎توان گفت تاکید امام علی (ع) در نهج‎البلاغه نیز بیشتر در بحث «توحید در خالقیت» متمرکز بوده است.

توحید افعالی, نهج‎البلاغه, مثنوی, ربوبیت, خالقیت, مالکیت