اردشیر اسدی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
اورنگ تاکی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
مختار میران زاده - کارشناس بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
حمیدرضا قزوینی - کارشناس بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

پایین بودن درصد سبز شدن محصولات حساس به سله خاک یکی از مشکلات اساسی کشاورزان در سبز کردن بذر محصولاتی نظیر پنبه، چغندرقند، و پیاز در مناطق خشک است.  سله­شکنی به روش مکانیکی، حفظ رطوبت خاک، و استفاده از مواد اصلاح کننده شیمیایی از راه­های مبارزه با این مشکل است.  با توجه به محدودیت منابع آب، نیاز به مهارت در عملیات سله شکنی و اقتصادی نبودن استفاده از مواد اصلاح­کننده شیمیایی، این روش­ها در همه شرایط موفق نمی­باشند.  سله عاملی محدودکننده و سبب رواج کشت دستپاش شده است که در آن مصرف بذر بیشتر است و سله شکنی و گاهی تنک کاری و واکاری ضرورت می­یابد.  پدیده ترک­های طبیعی و انقباضی خاک و خارج شدن اتفاقی بذرهای جوانه­زده از درون این ترک­ها بدون هیچ­گونه مانع سبب شد امکان هدایت این ترک­ها به محل خطوط کاشت به عنوان روشی برای شکستن سله و بهبود سبز شدن بذرهای حساس مورد بررسی قرارگیرد.  اثرهای مکانیکی روی خاک در مرحله کاشت با ایجاد شیاری باریک (گودی) در محل خطوط کاشت یکی از روش­های پیشنهاد شده برای ایجاد ترک است.  به همین منظور، تغییرات لازم در ردیف­کار اعمال و اثر آن در ایجاد ترک های طولی در محل خطوط کاشت و سبز شدن بذر پنبه در شرایط مزرعه­ای (بهینه) ارزیابی شد.  نتایج آزمایش­های مزرعه ای نشان داد که استفاده از عامل جویچه ساز کوچک در جلو شیاربازکن ماشین کاشت جهت ایجاد یک شیار کم­عمق (۵۰ میلی­متر) و کاشت بذر در کف این شیار و تثبیت آن با یک چرخ فشار مخروطی سبب ظهور ترک های طولی در ۹۶ درصد طول خطوط کاشت و سبز شدن بذر پنبه به میزان ۷۲ درصد شد.  به منظور بررسی کارایی این روش در شرایط مدیریت زراعی زارع بر ایجاد ترک های طولی در محل خطوط کاشت و سبز شدن بذر پنبه، ماشین کاشت مجهز به عامل جویچه­ساز و چرخ فشار مخروطی در دو منطقه با بافت خاک رسی سیلتی و سیلتی شنی در پلات های بزرگ (۲۰۰۰ مترمربع) با روش مرسوم از نظر میزان سبز شدن و شاخص­های دیگر سبز شدن محصول پنبه مقایسه شد.  نتایج نشان داد با مصرف بذر به تعدادی که حداکثر ۲ برابر بوته مورد نیاز را به­دست دهد می­توان بدون نیاز به سله­شکنی و تنک­کردن به تراکم مطلوب و توزیع یکنواخت­تر بوته­ها، نسبت به روش مرسوم، دست­یافت.  سود اقتصادی حاصل از کاشت به روش ایجاد ترک طولی نسبت به روش مرسوم به علت کاهش مصرف بذر به میزان ۹۰ درصد و حذف عملیات سله شکنی مکانیکی و تنک­دستی، حدود ۲۱۰۰۰۰۰ ریال به ازای یک هکتار برای کشاورز در شرایط فعلی خواهد بود.