رضا حسن پور - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا نیشابوری - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
داود زارع حقی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

شوری و تراکم خاک از مهم ترین محدودیت های رشد و تولید گیاهان زراعی به حساب می آیند. تحقیق حاضر برای بررسی اثر توام شوری و تراکم خاک بر برخی شاخص های رشد گیاه ذرت (Zea mays L.) رقم سینگل کراس ۷۰۴ انجام شد. برای این منظور آزمایشی گلدانی و به­صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل شوری خاک در سه سطح (قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع ۵/۱، ۵/۲ و ۵/۴ دسی­زیمنس بر متر) و تراکم خاک در سه سطح (چگالی ظاهری، ۳/۱، ۵۵/۱ و ۷۵/۱ گرم بر سانتی­متر مکعب) بود. برای ایجاد سطوح شوری در خاک گلدان ها، مقادیر مختلف NaCl در حجم آب مقطر لازم برای رساندن رطوبت جرمی به ۱۶ درصد، حل و سپس به خاک افزوده شد. برای ایجاد تراکم در خاک گلدا ن ­ها وزنه ۵/۴ کیلوگرمی از ارتفاع ۴۵ سانتی متری بر سطح خاک درون گلدان ها رها می­شد. افزایش شوری خاک از ۵/۱ به ۵/۴ دسی­زیمنس بر متر باعث کاهش معنی دار ارتفاع گیاه، وزن خشک بخش هوایی، وزن خشک ریشه، سطح برگ و شاخص کلروفیل برگ (از ۱۰ تا ۲۴ درصد) شد. افزایش تراکم خاک از ۳/۱ به ۷۵/۱ گرم بر سانتی­متر مکعب نیز شاخص های مذکور را به­طور معنی داری (از ۱۱ تا ۶۳ درصد) کاهش داد. در سطوح شوری و تراکم به کار رفته، به­طور میانگین، تراکم خاک بیش از شوری خاک باعث کاهش رشد ذرت شد. اثر شوری و تراکم خاک به­صورت توام بیشتر از اثر جداگانه هر یک از آنها بر شاخص های مذکور بود و منجر به کاهش شدید (از ۲۲ تا ۷۳ درصد) شاخص های رشد، به­ویژه شاخص کلروفیل برگ شد. به­عبارت دیگر، تراکم خاک اثرهای منفی شوری بر رشد ذرت را تشدید کرد.

تراکم خاک, ذرت, شاخص های رشد, شوری خاک