طراحی مدل رفتاری کاهش خطای انسانی در مشاغل حساس صنعت هوانوردی ایران

زمینه: از آن جا که عوامل انسانی در راس علل رخداد سوانح هوایی قرار می گیرند، لزوم بذل توجه به عوامل انسانی در صنعت هوایی بسیار مهم و حائز اهمیت است.هدف: طراحی مدل رفتاری کاهش خطای انسانی در مشاغل حساس صنعت هوانوردی ایران می باشد.روش: تحقیق حاضر از نوع کاربردی و همچنین در دسته تحقیقات اکتشافی و توصیفی قرار دارد. این پژوهش با روش آمیخته (کمی-کیفی) انجام شده است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل مدیران مشاغل حساس در صنعت هوایی کشور می باشد فرایند نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. براین اساس ۱۱ نفر از افراد واجد شرایط در این مطالعه شرکت کرده اند. روش اصلی مورداستفاده در بخش کیفی، روش تحلیل محتوا است که از نرم افزار MaxQDA  استفاده شده است. در بخش کمی جامعه آماری شامل کارکنان مشاغل حساس در صنعت هوایی کشور که جمعا ۴۵۲۱ نفر می باشند که ۳۵۵ نفر نمونه برآورد شد. محاسبات مدل سازی ساختاری-تفسیری با نرم افزار MicMac انجام گرفته است.یافته ها: بر مبنای تکنیک دلفی ۵ عامل شامل عوامل فردی، گروهی، سازمانی و محیطی و نظام منابع انسانی شناسایی شدند که در خطای انسانی مشاغل حساس تاثیرگذار بوده اند. بر اساس نمودار قدرت نفوذ-وابستگی متغیرهای عوامل فردی، عوامل محیط کار، عوامل گروهی و عوامل سازمانی قدرت نفوذ بالایی داشته (برابر۶ ) و تاثیرپذیری کمی (برابر ۳) دارند و در ناحیه متغیرهای مستقل قرارگرفته اند. متغیر نظام منابع انسانی یک متغیر پیوندی (قدرت نفوذ برابر ۲ و تاثیر پذری برابر ۲) است و درنهایت متغیر کاهش خطای انسانی نیز از وابستگی بالا (برابر ۶) اما نفوذ اندکی (برابر ۱) برخوردار است.هیچ متغیری نیز در ربع اول یعنی ناحیه خودمختار قرار نگرفته است.نتیجه گیری: اگر قرار باشد آمار حوادث هواپیمایی کاهش یابد؛ عوامل انسانی در هوانوردی باید بهتر درک شوند و علم و دانش مربوط به آن مورد استفاده و بررسی مجدد قرار گیرند. افزایش اطلاعات در خصوص عوامل انسانی در نهایت باعث ایجاد پروازی امن­تر خواهد شد.

کلیدواژه ها:

الگوی رفتاری ، خطای انسانی ، مشاغل حساس هوانوردی