سید ابوالقاسم حقایقی مقدم - دانشجوی دکتری
امین علیزاده - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد
مسعود احمدی - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
محمد بنایان - دانشیار گروه زراعت دانشگاه فردوسی مشهد
حسین انصاری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد

امکان کشت چغندرقند در پاییز و استفاده از عملکرد ریشه آن در بهار سال بعد در برخی از مناطق کشور وجود دارد.  کشت پاییزه چغندرقند، در مقایسه با کشت بهاره، به دلیل استفاده از بارش های پاییزی و زمستانی و قرار نگرفتن دوره رشد گیاه در فصل تابستان، صرفه­جویی قابل توجهی در مصرف آب دارد.  این تحقیق با هدف برآورد کارایی مصرف آب در کشت پاییزه چغندرقند در منطقه مشهد و دستیابی به بهترین دور و عمق آبیاری اجرا شد.  به این منظور، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی ۹۲-۹۳ به اجرا درآمد.  در این آزمایش، کرت­های اصلی شامل سه دور آبیاری (۷ ، ۱۰ و ۱۴ روز) و کرت­های فرعی شامل چهار سطح آبیاری (جبران ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد کمبود رطوبت خاک تا نقطه ظرفیت زراعی) بود.  نتایج نشان می­دهد که وزن ریشه، میزان ماده خشک، میزان قند ناخالص و شکر سفید در سه دور آبیاری ۷، ۱۰ و ۱۴ روز تفاوت معنی­داری با هم ندارند.  اما صفات مذکور در تیمارهای سطوح آبیاری تفاوت معنی­دار در سطح ۱ درصد نشان می­دهند.  بیشترین کارایی مصرف آب آبیاری برای عملکرد شکر سفید، به عنوان محصول نهایی و اقتصادی کشت چغندرقند، از تیمار ۷۵ درصد تامین نیاز آبی و پس از آن از تیمار ۱۰۰ درصد تامین نیاز آبی در دور آبیاری ۱۴ روز حاصل شده است.   بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، در منطقه مشهد و مناطق مشابه اقلیمی، برای کشت پاییزه چغندرقند می­توان آبیاری را هر دو هفته یک بار و به میزان تامین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد نیاز آبی برنامه­ریزی کرد.  این نحوه برنامه­ریزی آبیاری موجب کاهش هزینه­های آبیاری (به میزان ۳۳ درصد)، صرفه­جویی در آب مصرفی (به میزان ۱۸ درصد) و دستیابی به حداکثر کارایی مصرف آب، در مقایسه با آبیاری دور هفت روز، خواهد شد.

برنامه ریزی آبیاری, بهره وری آب, چغندرقند پاییزه, دشت مشهد