نفیسه حاج قاسم - ۱. کارشناسی کامپیوتر(نرم افزار)، دانشگاه بین المللی قزوین
علیرضا گرایلی - ۲. دکتری عمران گرایش سازه، عضو هیئت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد گنبدکاووس
فریده کرم زاده - ۳. دکتری مهندسی آب، رییس گروه تحقیق، پژوهش و نوآوری شرکت مدیریت منابع آب ایران

تغییر اقلیم و افزایش دمای جهانی از مسائل مهم محیط زیست است که در سال های اخیر مطالعات زیادی بر روی آن صورت گرفته است. این موضوع به دلیل پیامدهای زیست محیطی از اهمیت بالایی برخوردار است. فعالیت های انسانی بر مبنای ثبات و پایداری تغییر اقلیم، و عدم توازن اکوسیستم می باشد. سیستم های پیش بینی و پایش خشکسالی در راستای تدوین طرح های مقابله با خشکسالی و مدیریت فعال آن، از ضروری ترین ابزار طراحی برای بررسی تغییرات مکانی و شدت خشکسالی در یک ناحیه می باشند و بر اساس هشدارهای این سیستم ها، زمان و نوع عملیات پیش بینی شده برای مقابله با خشکسالی فعال می شوند. در این پژوهش ضمن آشنایی با پدیده ی تغییراقلیم، اثرات آن بر منابع آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه بررسی شده است. برای این کار از داده های بارش، دما(ماکزیمم، مینیمم)، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی استفاده گردید. ابتدا از داده های تاریخی برای یک دوره ۷۰ ساله استفاده گردید، سپس این داده ها برای ۳۰۰۰ نمونه تکرار شدند. بدین منظور با استفاده از ترکیب الگوریتم های داده مبنا، سنجش از دور و روش رگرسیون خطی به بررسی سری های زمانی دما، بارش برسطح دریاچه، جریان های سطحی ورودی به دریاچه، تبخیر از سطح دریاچه و حجم آب دریاچه با هدف یافتن روندی معنادار در دوره ی زمانی دراز مدت به کار گرفته شدند. عوامل کاهش سریع تر از سطح آب دریاچه در چند سال اخیر را باید در نوسانات اقلیمی نظیر ترسالی ها و خشکسالی ها و عوامل انسانی نظیر سدسازی، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و شیوه های نامناسب آبیاری جستجو نمود. خروجی مدل ها اغلب افزایش دما و تبخیر و کاهش بارش را در دوره ی آتی نشان می دهد.تغییر در اکوسیستم، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی، شیوه های نامناسب آبیاری می تواند توزیع ماهانه و سالانه را تغییر دهد. در این پژوهش ما با استفاده از الگوریتم ترکیبی M۵-GEP داده ها را دسته بندی، پیش بینی جهت میزان خشک-سالی تخمین زدیم. درنهایت نتایج حاصل از آزمون M۵-GEP بر اساس پارامترهای مختلف خشکسالی میزان تغییرات اقلیمی را در دو دوره آتی در حوضه دریاچه ارومیه را بترتیب، ۳۷ و ۴۴ درصد را نشان داد.

تغییر اقلیم، دریاچه ارومیه، خشکسالی، هواشناسی، هیدرولوژی، ترکیب الگوریتم ها، داده مبنا