محمد بشیری - گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
سعید محرمی پور - گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
مریم نگهبان - بخش تحقیقات آفت کش ها، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران
شعبانعلی مافی پاشاکلایی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، ساری

کنه قرمز مرکبات Panonychus citri McGregor ، از آفات مهم مرکبات می­باشد و انتشار جهانی دارد. امروزه به علت مشکلات ناشی از آفت­کش های شیمیایی مانند بروز مقاومت و خطرات زیست محیطی، استفاده از اسانس­های گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، حلالیت کم اسانس­ها در آب، اکسیداسیون و ناپایداری در حضور نور، رطوبت و حرارت از عمده­ترین موانع استفاده از اسانس­ها می­باشد. یکی از راهکارهای عمده در راستای اصلاح خواص فیزیکی اسانس­ها و کاربردی کردن مصرف آن در کنترل آفات کشاورزی، فرموله کردن آنها می­باشد. در این راستا اسانس گیاه زیره سبز Cuminum cyminum L. از طریق پلیمریزاسیون همزمان به روش امولسیونی روغن در آب (O/W) به صورت نانوکپسول فرموله شد. سپس خواص کنه­کشی نانوکپسول حاوی اسانس روی کنه قرمز مرکبات مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش سمیت تماسی مشخص شد LC۵۰ نانوکپسول اسانس روی کنه قرمز مرکبات در مدت ۲۴ ساعت برابر با ۱۷/۷۴۳ پی­پی­ام می باشد. فرمولاسیون نانوکپسول اسانس علاوه بر ایجاد مرگ و میر ایجاد شده، تعداد کل تخم های گذاشته شده را نیز به طور معنی­داری کاهش داد. در ادامه اثر بازدارندگی فرمولاسیون نانوکپسول اسانس در غلظت­های ۱۰۰، ۳۰۰، ۵۰۰ و ۷۰۰ پی­پی­ام مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان­داد که به جز غلظت ۱۰۰ پی پی ام، در غلظت­های بالاتر اثرات بازدارندگی دارد. همچنین فرمولاسیون نانوکپسول اسانس اثر بازدارندگی تخم­ریزی داشت و تعداد تخم­های گذاشته­شده به ازای هر فرد ماده کاهش معنی داری نسبت به شاهد داشت. بنابر­این می­توان گفت تکنولوژی پیشرفته فرمولاسیون همانند نانوکپسوله سازی این امکان را به آفت کش­های گیاهی می­دهد تا بتوانند جایگزین آفت کش­های شیمیایی شوند.

کنه قرمز مرکبات, آفت کش گیاهی, مدیریت آفات, فرمولاسیون, نانو کپسول