تنوع ژنتیکی برخی خصوصیات زراعی و کیفیت دانه در ژنوتیپ های جهش یافته برنج

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: از روش های جهش زایی برای ایجاد تنوع ژنتیکی در بسیاری از گیاهان زراعی استفاده می شود و تعداد زیادی لاین های جهش یافته مفید از این طریق تولید شده است. بنابراین، این مطالعه با هدف ارزیابی خصوصیات زراعی و مقایسه عملکرد ژنوتیپ ­های جهش یافته برنج اجرا شد. مواد و روش ها: ۴۱ ژنوتیپ جهش یافته حاصل از جهش زایی شیمیایی (EMS) در رقم محلی هاشمی به ­همراه چهار رقم شاهد هاشمی، آنام، TH۲ و گیلانه در سال ۱۳۹۸ به صورت آزمایش آگمنت بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش صفات زراعی و کیفی شامل ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، وزن صد دانه، راندمان تبدیل، میزان آمیلوز، درجه ژلاتینی شدن و عملکرد دانه در کلیه ی ژنوتیپ ها اندازه گیری شد. یافته ­ها: بر اساس نتایج، تنوع قابل ملاحظه ای در میان ژنوتیپ ها زمان گلدهی (روز تا ۵۰ درصد گلدهی)، ارتفاع بوته، طول خوشه، عملکرد دانه، درصد تبدیل و میزان آمیلوز وجود داشت و تفاوت موجود در میان ژنوتیپ ها و نیز تفاوت میان ژنوتیپ ها با شاهدها، در تمام موارد معنی دار بود (p≤۰.۰۵). زمان گلدهی ۳۳ درصد از ژنوتیپ ها کمتر از ۸۳ روز بود. هم چنین، ۴۳ درصد از ژنوتیپ ها ارتفاعی کمتر از ۱۳۰ سانتی متر داشتند و عملکرد در ۳۰ درصد از آن ها بیش از ۵ تن در هکتار بود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های EM۴-۲۳۳ و EM۴-۸۳ با احتساب بیش از ۶ تن در هکتار از لحاظ عملکرد نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری نشان دادند. تجزیه خوشه ای به­ روش Ward، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتیجه­ گیری: با توجه به صفات زودرسی، کیفیت دانه، عملکرد و سایر خصوصیات زراعی مطلوب، ژنوتیپ های جهش یافته EM۴-۸۳، EM۴-۲۳۳، EM۴-۲۹، EM۴-۱۰۶ و EM۴-۲۹۴ به­ عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند.

کلیدواژه ها:

Augmented ، Ethylemethane Solphonate ، Genetic diversity ، Mutation ، Rice ، آزمایش آگمنت ، اتیل متان سولفونات ، برنج ، تنوع ژنتیکی ، جهش