واحد ارجمند - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی شیلات، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
نعمت الله محمودی - استادیار گروه علوم و مهندسی شیلات، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
علیرضا فلاح - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

یکی از مهمترین دلایل کارایی ضعیف کودهای زیستی فسفاته در استخرهای پرورش ماهیان، عدم توجه به نوع فسفر نامحلول غالب در محیط پرورشی و استفاده صرفا از یک منبع (غالبا تری­کلسیم فسفات) در فرآیند جداسازی و ارزیابی ریز­جانداران آزادکننده فسفر می­باشد. بخش بزرگی از فسفر نامحلول موجود در استخرهای پرورش ماهیان گرمابی از نوع فسفر آلی نامحلول (۵۰ تا ۹۰ درصد) است. بنابراین، به نظر می­رسد ریز جانداران آزادکننده فسفر جداسازی شده صرفا از منبع فسفر معدنی نتوانند در قالب کود زیستی در استخرهای پرورشی اثرگذار باشند. هدف از این مطالعه، جداسازی باکتری­های آزادکننده فسفر از استخرهای پرورش ماهیان گرمابی با استفاده از محیط کشت NBRIP حاوی منبع فسفر آلی (فیتات کلسیم) و مقایسه عملکرد آنها با باکتری­های حاصل از منبع فسفر معدنی نامحلول (تری­کلسیم فسفات) در شرایط میکروکازم (ارلن حاوی رسوب: شرایط نسبتا مشابه با استخر پرورشی) می­باشد. توانایی جدایه­ها (۳۳ جدایه از منبع آلی و ۱۹ جدایه از منبع معدنی) در انحلال فسفر در محیط کشت جامد و مایع مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان فسفر محلول در محیط­کشت مایع حاوی فیتات کلسیم بین ۹۳/۱۴۱-۴۰/۵۷ میلی­گرم در لیتر و در محیط­کشت حاوی تری­کلسیم فسفات بین ۴۹/۲۱۹-۱۶/۱۰۸ میلی­گرم در لیتر بود. در مرحله نهایی، نتایج ارزیابی جدایه­ها در میکروکازم رسوب نشان داد که سه جدایه حاصل از منبع فسفر آلی (۳P، ۱۳P و ۲P) بهترین جدایه­های آزادکننده فسفر بودند (به ترتیب با آزادسازی فسفر ۸۶/۱۱، ۵۳/۱۲ و ۱۸/۲۸ میلی­گرم در لیتر) و در مقایسه با جدایه­های حاصل از منبع فسفر معدنی عملکرد بهتری داشتند. شناسایی مولکولی این جدایه­ها مشخص کرد که این سویه­ها متعلق به سه باکتری Priestia aryabhattai، Bacillus zanthoxyli و Acinetobacter johnsonii می­باشند. با توجه به پتانسیل بیماریزایی A. johnsonii برای ماهی و انسان، سویه­های خانواده Bacillaceae را می­توان به­عنوان کاندیدای استفاده در کودهای زیستی برای ارزیابی­های تکمیلی آینده در نظر گرفت.

انحلال فسفر آلی, فیتات, کود زیستی, ماهیان گرمابی, میکروکازم رسوب