پاسخ های مورفو- فیزیولوژی نهال های دو گونه افرا پلت و توسکا ییلاقی به تنش خشکی

در این پژوهش تاثیر تنش خشکی بر پارامترهای ریخت­شناسی و فیزیولوژی دو گونه جنگلی افرا پلت (Acer velutinum Boiss.) و توسکا ییلاقی (Alnus subcordata C. A. Mey.) که در احیای جنگل­های طبیعی و جنگل­کاری مورد استفاده قرار می­گیرند، ارزیابی شد. تحقیق به­صورت آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور (دو گونه و چهار سطح تنش خشکی (۲۵% (تنش شدید)، ۵۰% (تنش متوسط)، ۷۵% (تنش خفیف) و ۱۰۰% (بدون تنش) درصد ظرفیت زراعی) در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی نهال­های یکساله اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش ارتفاع، قطر یقه، زیست­توده برگ و ریشه نهال­های دو گونه گردید. گونه توسکا افت زیست­توده ساقه بیشتری را نشان داد، همچنین نسبت ریشه به اندام هوایی در گونه توسکا افزایش محسوس ولی در گونه افرا افزایش جزئی داشت. سطح برگ هر دو گونه تحت تنش کاهش یافت، شاخص سطح ویژه برگ در گونه توسکا با افزایش شدت تنش خشکی افت داشته، اما در گونه افرا در سطح تنش خفیف و متوسط افزایش مشاهده شد. میزان کاهش کلروفیل کل و کلروفیل a در گونه توسکا بیشتر از افرا و میزان افت کلروفیل b دو گونه تفاوتی نشان نداد، همچنین میزان کاروتنوئید در گونه توسکا کاهش، درحالی­که افزایش غیر­معنی­دار در گونه افرا مشاهده شد. تنش خشکی اثر معنی­داری بر میزان محتوی نسبی آب و پرولین در دو گونه نشان داد. بین دو گونه از نظر میزان پرولین تفاوت وجود نداشت، لیکن گونه افرا افت محتوی نسبی آب کمتری از توسکا در سطح تنش متوسط نشان داد. میزان مالون­دآلدئید و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانی در دو گونه با افزایش شدت تنش افزایش نشان داد. گونه توسکا افزایش بیشتر محتوی مالون­دآلدئید در تیمارهای تنش در مقایسه با تیمار شاهد داشت. فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانی در دو گونه در تیمار تنش متوسط و خفیف افزایش و گونه افرا سطح آنزیمی بالاتری را نشان داد. با توجه به نتایج، می­توان گفت که دو گونه، پاسخ­های مشابهی به تنش خشکی نشان ندادند، همچنین بر­اساس پارامترهای مورد سنجش می­توان اذعان نمود که گونه افرا مکانیسم پاسخ بهتری را به تنش نشان داده است. با توجه به مقاومت به خشکی بیشتر گونه افرا نسبت به توسکا پیشنهاد می­گردد تا در عرصه­های جنگل­کاری با محدودیت دسترسی به منابع آبی کاشت گونه افرا نسبت به توسکا در اولویت قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

antioxidant enzymes ، Biomass ، Hyrcanian species ، Specific leaf area ، Water stress ، آنزیم های آنتی اکسیدانی ، سطح ویژه برگ ، کمبود آب ، گونه هیرکانی