رشد ابزارهای انسجام دستوری در گفتمان نوشتاری دانش آموزان فارسی زبان

پژوهش حاضر با هدف بررسی رشد گفتمانی در کودکان، به بررسی کاربرد ابزارهای انسجام دستوری (ارجاع، حرف ربط، حذف و جانشینی) درروایت های نوشتاری دانش آموزان فارسی زبان پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی (۱۲-۹ساله) در چارچوب دستور نقش گرای نظام مند هلیدی و متیسن (۲۰۰۴) می پردازد. گردآوری داده به شیوه میدانی و تحلیل مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. نمونه آماری۴۵ دانش آموز پسر یک مدرسه دولتی در تهران در سال تحصیلی ۹۴-۹۳است.با استفاده از دو داستان مصور، در مجموع ۹۰ روایت نوشتاری گردآوری و ازمنظر فراوانی، درصد و الگوی رشد تحلیل شد تا به این پرسش پاسخ داده شود که  بالارفتن سن چه تاثیری بر فراوانی و تنوع رخداد انواع ابزارهای انسجام دستوری دارد. فراوانی ابزارهای انسجام دستوری در پایه های چهارم، پنجم و ششم، به ترتیب، ۱۲۸۵، ۱۸۶۶ و ۲۱۹۸ گزارش می شود. بنابراین با بالارفتن سن، کاربرد انواع ابزارهای انسجام افزایش می یابد و مطابق آمار تحلیلی کروسکال والیس این اختلاف در سطح p≤۰/۰۵ معنادار است. همچنین نسبت رخداد انواع ابزارهای انسجام با بالارفتن سن تغییر می کند و رخداد ابزارهای انسجامی پیچیده تر افزایش می یابد. در مقوله ارجاع، ارجاع شخصی بیشترین و ارجاع مقایسه ای کمترین بسامد را دارند. در مقوله انسجام پیوندی، حروف ربط افزایشی، تقابلی، زمانی- مکانی، علی شرطی و در نهایت شرح دهنده، به ترتیب، بیشترین تا کمترین بسامد رخداد را دارند. در حذف و جانشینی، بیشترین بسامد به حذف گروه اسمی و کمترین به حذف گروه فعلی تعلق دارد. در پیکره مورد بررسی، ۶۲ درصد از ابزارهای انسجامی مشاهده شده از نوع مقوله ارجاع، ۲۲ درصد از نوع حرف ربط و ۱۶ درصد از نوع مقوله حذف و جانشینی بوده اند.

کلیدواژه ها:

ارجاع ، حذف و جانشینی ، حروف ربط ، رشد ، گفتمان نوشتاری