پونه مصطفوی - پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
مرضیه صناعتی - پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

در زبان شناسی نقش گرایی نظام مند هلیدی، سه فرانقش متنی، تجربی و بینافردی، سه لایه معنایی متفاوت هستند که با کمک آنها بندهای متن تحلیل می شوند و از این تحلیل، سبک شناسی متون حاصل می شود. هدف از این مقاله، تحلیل داستان کوتاه «نیمکت روبه رو»ی زویا پیرزاد ازمنظر نقش گرایی نظام مند و براساس سه فرانقش مذکور و تحلیل سبک شناسی آن است. نگاه زبان شناختی و نقش گرایی به سبک، با تعاریف سبک در ادبیات همپوشی ندارد اما در مواردی کلی، این مفهوم قابل انطباق است. داستان مورد بررسی ۲۳۳ بند دارد که یک به یک، براساس این مدل، تحلیل شده اند اما به دلیل محدودیت حجم مقاله، تنها به ذکر ۱۸ بند از شاخص ترین نمونه ها بسنده شده است. انتخاب این مثال­ها به گونه­ای صورت گرفته است که بندها، تمام اجزای موجود در فرانقش­ها را دارا باشند. برخی از نتایج حاصل از تحلیل مذکور عبارت اند از: در اکثر بندهای داستان، شخصیت اول نقطه عزیمت نویسنده است و داستان بر او و مسائلش تمرکز دارد. با توجه به روایی بودن سبک داستان، کاربرد وجه خبری و زمان گذشته فراوان است. وجود تعداد زیاد افعال به صورت فرایند مادی در این داستان حاکی از این است که نویسنده قصد بیان رویدادها و وقایع را دارد.

زبان شناسی نقش گرا, حوزه گفتمان, عامل گفتمان, شیوه گفتمان, فرانقش های هلیدی, سبک شناسی