بررسی ویژگی های هندسی، زمین شیمی و جایگاه زمین ساختی گدازه های ستونی معدن گورید، باختر سربیشه (خراسان جنوبی)

در معدن سنگ لاشه گورید در فاصله ۵ کیلومتری باختر شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمون هایی از گدازه های آندزیتی با ساختار ستونی دیده می شوند که از دیدگاه پهنه بندی زمین شناسی در بخش خاوری بلوک لوت جای گرفته اند. کانی های سازنده گدازه ها شامل پلاژیوکلاز فراوان، پیروکسن و گاهی کانی کدر هستند. بررسی ویژگی های هندسی درزه های ستونی در معدن گورید نشان داد ستون ها مخلوطی از چندوجهی های ۴، ۵، ۶ و ۷ وجهی هستند و در رده نامنظم جای می گیرند. برپایه اندازه گیری های انجام شده در سه بلوک جداگانه (هر یک به مساحت نزدیک به یک مترمربع) از ستون های آندزیتی معدن گورید، میانگین شاخص شش ضلعی ۸۳/۰ به دست آمد. میزان کل عنصرهای خاکی کمیاب در گدازه های ستونی معدن گورید برابربا ۳۶/۱۸۵ تا ppm۲۳/۲۰۴ است و همانند مجموعه های کالک آلکالن، الگوی یکنواختی با غنی شدگی LREE نسبت به HREE، با ۷۶/۹-۲۶/۸ (La/Yb)N=، ۸۵/۷-۷۶/۶ (Ce/Yb)N= و آنومالی منفی ضعیف Eu (میانگین ۸۹/۰Eu/Eu*=) نشان می دهند. غنی شدگی LREE نسبت به HREE به همراه غنی شدگی در LILE (مگر Ba) و تهی شدگی HFSE (Nb، Ti و P) در گدازه های بررسی شده نشان دهنده ماگماتیسم کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قاره ای هستند. نسبت Sm/Yb در نمونه های آندزیتی گورید از ۵/۲ (میانگین: ۸۶/۱) کمتر است و نشان دهنده نبود یا مقدار کمی گارنت در خاستگاه است. نسبت کم Dy/Yb (۷۸/۱ تا ۳۲/۲) در این سنگ ها، خاستگاه اسپینل لرزولیتی آن ها را نشان می دهد. بهره گیری از نسبت های (La/Yb)N (LREE/HREE) و (Gd/Yb)N (MREE/HREE) نیز نشان داد نمونه ها در گستره پایداری اسپینل و در نزدیکی منحنی ذوب اسپینل لرزولیت با نزدیک به ۹۰ درصد اسپینل جای گرفته اند. 

کلیدواژه ها:

پیروکسن آندزیت ، درزه های ستونی ، حاشیه فعال قاره ، اسپینل لرزولیت ، گورید ، لوت