طراحی و تبیین مدل غنی سازی مشاغل با تاکید بر بعد رفتاری کارکنان در سازمان تامین اجتماعی

  زمینه و هدف: غنی­سازی شغلی به عنوان یکی از تکنیک­های طراحی شغل بر انگیزه­بخشی درون­شغلی در وظایف و مسئولیت­های شغلی تاکید دارد تا بدین طریق به نتایج رفتاری مطلوب دست یافت. هدف این مطالعه طراحی و تبیین مدل غنی­سازی مشاغل با تاکید بر بعد رفتاری کارکنان در سازمان تامین اجتماعی بوده است. روش پژوهش: روش پژوهش آمیخته و مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی و آزمون معادلات ساختاری در بخش کمی بوده است. داده­های کیفی بر اساس مصاحبه­های نیمه­ساختاریافته با روش نمونه­گیری هدفمند قضاوتی از ۱۴ نفر (خبره دانشگاهی و مدیران و معاونین تامین اجتماعی تهران) و داده های کمی مبتنی بر پرسشنامه ۶۶ سوالی و در طیف لیکرت ۵ گزینه­ای در میان ۳۲۷ نفر از کارکنان سازمان تامین اجتماعی تهران با فرمول کوکران و نمونه گیری در دسترس به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده­های کیفی از رویکرد کدگذاری برای تحلیل متن مصاحبه­ها و از آزمون SEM در نرم­افزار۲ Smart PLS  جهت سنجش فرضیه­ها استفاده شد. یافته­ها: یافته­های کیفی ناظر بر مولفه­هایی همچون سیاست­گذاری­های شغلی (توسعه منابع شغلی، توسعه ساختار کارمندیابی، توسعه برند مشاغل، مدیریت وظایف شغلی)؛ گرایش­ها به غنی­سازی شغلی (غنی­سازی در ویژگی­های اصلی شغل، غنی­سازی در ویژگی­های دانشی شغل، غنی­سازی در ویژگی­های اجتماعی شغل)؛ ادراکات روان­شناختی کارکنان از شغل؛ عوامل محیطی (شرایط محیط شغلی، جو سازمانی، جو تیمی، فرهنگ سازمانی، سبک رهبری)؛ و پاسخ­های رفتاری (نگرش­ها، عملکرد، انگیزشی، رفاه روان­شناختی، رفتاری، شناختی)، در ساختار غنی­سازی مشاغل بوده است. یافته­های کمی نیز نشان دادند مولفه­های سیاست­گذاری­های شغلی و عوامل محیطی تاثیر به سزایی در پویایی گرایش­ها به غنی­سازی شغلی دارد. همچنین، گرایش­ها به غنی­سازی شغلی هم به­طورمستقیم و هم غیرمستقیم از طریق ادراکات روان­شناختی کارکنان توانسته است مولفه­ی پاسخ­های رفتاری را متاثر سازد. نتیجه­گیری: تاکید پارادایم این پژوهش بر اهمیت نگاه کل­گرایانه با قابلیت­پویایی به موضوع غنی­سازی مشاغل بوده است؛ به گونه ای­که، سازمان­های بیمه­ای جهت افزایش تحقق­پذیری غنی­سازی مشاغل، نیازمند توجه به ۲ عامل سیاست­گذاری­های شغلی و عوامل محیطی درون­سازمانی هستند.   

کلیدواژه ها:

Job design ، Jobs enrichment ، Job characteristics model ، طراحی شغلی ، غنی سازی مشاغل ، مدل ویژگی های شغلی