المیرا ابوترابی - عضو هیات علمی- موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور
لاله نراقی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشو

در ارزیابی اثر آنتاگونیستیTalaromyces flavus  و Trichoderma harzianum در کنترل نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) روی گیاه گوجه فرنگی که طی دو سال متوالی (۹۳-۱۳۹۲) صورت گرفت، هشت تیمار شامل تیمارهای آلوده به نماتد و فاقد نماتد همراه با قارچ های آنتاگونیست در پنج تکرار در نظر گرفته شد. آزمایش به صورت گلدانی در شرایط گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. جدایه های T. flavusو T. harzianum از خاک اطراف ریشهی گوجه فرنگی در مزرعه جداسازی و پس از تکثیر به میزان ۱۰۷×۲ اسپور به ازای هر گرم خاک از زادمایه قارچ های آنتاگونیست در گلدان های حاوی سه کیلوگرم خاک سترون در نظر گرفته شد. پس از انتقال نشاهای چهار برگی گوجه فرنگی به گلدان ها، اینوکولوم نماتد به تعداد  پنج عدد تخم و لارو در هر گرم خاک اضافه شد. تیمارهای بدون نماتد، فقط محتوی خاک سترون مخلوط با قارچ آنتاگونیست بودند. برای تیمار شاهد غیرآلوده، گلدان های عاری از  نماتد و قارچهای آنتاگونیست در نظر گرفته شد. دو ماه پس از اعمال تیمارهای آزمایشی، صفات رویشی شامل، طول اندام هوایی، وزن ریشه، تعداد گره روی ریشه و همچنین صفات مربوط به جمعیت نماتد شامل تعداد گال ایجاد شده روی ریشه، تعداد توده تخم، جمعیت نهایی و فاکتور تولید مثل ارزیابی و داده ها به تفکیک هر سال تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی، کمترین تعداد تخم و جمعیت نماتد متعلق به بوته های تیمار شده با ترکیب دو گونه قارچ آنتاگونیست بود که اختلاف معنی داری با تیمار شاهد آلوده در سطح احتمال ۵% نشان داد و به طور میانگین، جمعیت نماتد را تا ۸۰% کاهش داد. در بررسی نقش هر یک از قارچ ها به تنهایی، T. harzianum وT. flavus  به ترتیب، باعث ۷۸ و ۶۷ درصد کاهش جمعیت نماتد شدند. تیمار  T. harzianum نسبت به تیمارT. flavus  تاثیر بیشتری در افزایش رشد رویشی و کاهش جمعیت نماتد داشت، با این حال اختلاف بین آن ها معنی دار نبود. دربین تیمارهای مورد بررسی، تیمار آلوده به نماتد همراه با تلفیق دو گونه قارچ بیشترین تاثیر را در افزایش صفات رویشی گیاه و همچنین کنترل جمعیت نماتد از جمله کاهش تعداد گره و فاکتور تولید مثل نشان داد.

قارچ آنتاگونیست, کنترل بیولوژیک, گوجه فرنگی, نماتد گره ریشه, Talaromyces flavus, Trichoderma harzianum, Meloidogyne javanica