مریم خضری - دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

بیماری پاخوره گندم از مهم ترین بیماری های قارچی خاک زاد است که هر ساله خسارت های قابل توجهی به این محصول راهبردی در دنیا و ایران وارد می نماید. در این پژوهش، پتانسیل ۲۷ سویه باکتری آنتاگونیست Bacillus subtilisدر مهار زیستی قارچ Gaeumannomyces graminis var. tritici، عامل بیماری پاخوره گندم در آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرارگرفت. همه سویههای مورد مطالعه در آزمون کشت متقابل در برابر قارچ بیمارگر ضمن ایجاد هاله بازدارنده، بین ۴۸/۳۹ تا ۲۹/۹۶ درصد از رشد میسلیوم قارچ جلوگیری نمودند. در آزمون تولید متابولیت های فرار ضدقارچی، برخی سویه ها رشد قارچ بیمارگر را به میزان ۶۲/۸۷% کاهش دادند که البته این مقدار برای تعدادی از سویه ها کمتر از ۲۰% بود. از بین سه غلظت ۵، ۱۵ و ۲۵ درصد ترشحات مایع خارج سلولی، بیشتر سویه ها در غلظت ۲۵% بیشترین میزان بازدارندگی از رشد قارچ را نشان دادند. همه سویه ها قادر به تولید بیوسورفکتانت و بیوفیلم بودند، با این حال تنوع زیادی در بین سویه های مورد مطالعه دیده شد. میزان همبستگی بین تولید بیوسورفکتانت و بیوفیلم در آزمایشگاه، ۸۳/۰ بود. تعداد ۱۱ سویه باکتری با توان مختلف آنتاگونیستی و تولید بیوفیلم، برای بررسی امکان مهار زیستی بیماری در گلخانه انتخاب شد که همه سویه ها توانستند بین ۲۰-۱۰۰ درصد بیماری را کاهش دهند. ۷۲ درصد از سویه ها، بیماری را بیش از ۵۰ درصد نسبت به شاهد کاهش دادند. بین میزان مهار زیستی بیماری در گلخانه با تولید بیوفیلم و بیوسورفکتانت در آزمایشگاه به ترتیب ۷۱/۰ و ۸۵/۰ همبستگی وجود داشت.  

توان آنتاگونیستی, بیوفیلم, بیوسورفکتانت, باسیلوس, Gaeumannomyces graminis