زهرا معقولی فرد - بخش گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات فارس، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
رسول مرزبان - بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک، موسسه تحﻘیﻘات گیاه پزشکی، سازمان تحﻘیﻘات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
شهرام حسامی - بخش گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
غلامرضا صالحی جوزانی - بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
رضا شرفی - بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

پروانه برگ­خوار مصری پنبه (Boisduval) Spodoptera littoralis، آفتی همه چیزخوار با دامنه میزبانی وسیع است که همه ساله خسارت قابل توجهی به محصولات کشاورزی وارد می­کند. مشخص شده است که همه سویه­های Bacillus thuringiensis(Bt) روی این آفت موثر نیستند و سویه­های کمی با توجه به توکسین های پروتئینی خود روی آن موثرند. هدف از اجرای تحقیق حاضر، دستیابی به سویه­های Btبومی با قابلیت کنترل پروانه برگ­خوار مصری و بررسی تاثیر محیط کشت تکثیر باکتری بر قابلیت حشره کشی سویه­های منتخب بود. بدین منظور، قدرت بیمارگری ۱۱۸ سویه بومی Bt(رشد داده شده در محیط R۲NB) روی لاروهای پنج روزه پروانه برگ­خوار مصری پنبه در دمای ۲۷ درجه سلسیوس روی غذای مصنوعی بررسی و غربال شدند. درصد مرگ و میر ۱۱۸ سویه باکتری با غلظت ۱۰۳ اسپور در میلی لیتر نشان داد که چهار سویه GON–۹، QM–۲، GN–۱۳ و QM–۱ به ترتیب با ۳۳/۹۳، ۷۰، ۶۷/۴۶ و ۳۳/۴۳ درصد، بالاترین میزان مرگ و میر و سویه هایGN–۱۲ ،EN–۲ ،GON–۱۲ ،GON–۷،CHI–۲ ،AGI–۷ ،AGI–۳  وAGI–۲  روی لاروهای S. littoralis بی تاثیر بودند. سپس سویه­های موثر در دو محیط کشتNutrient Broth و R۲NB تکثیر شده، روی آفت مذکور ارزیابی شدند. نتایج نشان داد چهار سویه منتخب در محیط کشت R۲NB نسبت به NB روی لاروهای پروانه برگ­خوار مصری اثر کشندگی بیشتری داشتند و تفاوت آنها معنی دار بود. همچنین محتویات ژن­های cry خصوصا ژن cry۲Ab در سویه­های موثر مورد بررسی و ردیابی قرار گرفت. نتایج واکنش زنجیره­ای پلیمراز نشان داد که سویه های QM–۱، QM–۲ و GON–۹ حاوی ژن cry۲Ab هستند.

قدرت بیمارگری, پروانه برگ خوار مصری پنبه, محیط کشت, Spodoptera littoralis Bacillus thuringiensis, cry genes