اسحاق هاشمی - کارشناسی ارشد زیست شناسی دریا گرایش آلودگی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر،
علیرضا صفاهیه - استادیار گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
محمد علی سالاری علی آبادی - استادیار گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
کمال غانمی - استادیار گروه شیمی دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

احداث صنایع در سواحل بندر ماهشهر می تواند به ورود انواع آلاینده ها به خصوص جیوه به دریا منجر شود. به منظور آگاهی از میزان این آلاینده ها و وضعیت سلامت محیط زیست، پایش زیستی امری ضروری است. پرنده کاکایی پازرد (Larus cachinnans) به علت قرارداشتن در بالای زنجیره غذایی، دسترسی آسان و فراوانی، موجود مناسبی برای پایش زیستی جیوه در منطقه است. به منظور مطالعه تجمع جیوه در بافت های مختلف کاکایی پازرد، ۱۸ نمونه پرنده به طور تصادفی از دو ایستگاه ماهشهر و شادکان شکار شدند. نمونه ها در آزمایشگاه دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر زیست سنجی و بافت های مختلف آن ها شامل پر، کبد، کلیه، ماهیچه، استخوان، پوست و قلب جدا شدند. پس از خشک کردن و هضم نمونه ها غلظت جیوه آن ها به وسیله دستگاه جذب اتمی با روش بخار سرد اندازه گیری شد. بالاترین غلظت جیوه در هر دو جنس ماده و نر پرنده کاکایی پازرد در بافت پر (µg/g۱۶/۱±۷۰/۹ در پرنده ماده و µg/g۳۲/۰±۲۷/۸ در پرنده نر) مشاهده شد. کمترین غلظت جیوه در هر دو جنس ماده و نر در بافت قلب (µg/g۰۳/۰±۴۲/۰ در پرنده ماده و µg/g۰۱/۰±۴۳/۰ در پرنده نر) مشاهده شد. بین پرندگان ماهشهر و شادگان اختلاف معنی داری از نظر غلظت جیوه مشاهده نشد. بین محتوای جیوه در پر و کبد با وزن کاکایی پازرد همبستگی مستقیم و معنی داری مشاهده شد (۰۵/۰P<). نتایج مبین آن است که کاکایی پازرد گونه مناسبی برای پایش زیستی جیوه در بندر ماهشهر و شادگان است و بافت پر این پرنده مناسب ترین بافت قابل استفاده در پایش جیوه است. همچنین، مقایسه نتایج این مطالعه با استاندارد های سازمان بهداشت جهانی نشان داد که میزان جیوه در اندام های مختلف پرنده کاکایی پازرد بالاتر از استاندارد های مذکور است. با توجه به فعالیت وسیع پتروشیمی در منطقه به نظر می رسد نظارت دقیق تری بر دفع پساب این صنعت لازم باشد.

آلودگی جیوه, پایش زیستی, کاکایی پازرد, ماهشهر