بیلان آب خاک و عملکرد محصول گندم با استفاده از مدل شبیه سازی AquaCrop (مطاله موردی در شبکه آبیاری آبشار اصفهان)

محدودیت منابع آب، نبود برنامه­ریزی آبیاری، و استفاده نامطلوب و غیر اقتصادی از آب عامل اصلی محدود کننده توسعه کشاورزی و افزایش تولیدات غذایی در ایران است.  در استفاده بهینه از منابع آب موضوعاتی متفاوت وجود دارد که در میان آنها می توان به بهبود بهره­وری آب با استفاده از برنامه­ریزی آبیاری و بهبود مدیریت آب در مزرعه و افزایش سودمندی آب اشاره کرد.  در این تحقیق ضمن بررسی وضعیت موجود بهره­وری آب برای تولید گندم، راهکارهای افزایش بهره وری آب در شرایط مختلف کمی آب شبکه آبیاری آبشار اصفهان، تعیین و تجزیه و تحلیل می­شود.  بدین منظور با در نظر گرفتن وضعیت موجود بهره­برداری از منابع آب از جمله توزیع گردشی آب بین حقابه داران، کمیت های مختلف آب آبیاری و بهره گیری از تلفیق اطلاعات مزرعه ای و مدل شبیه سازی AquaCrop، برنامه آبیاری (زمان و عمق)، توابع تولید-آب کاربردی برای محصول گندم تعیین شد و عملکرد محصول، بهره­وری مصرف آب در شرایط مدیریت زارع، راهکارهای پیشنهادی و آبیاری در زمان مناسب و به عمق بهینه به کمک مدل شبیه­سازی مقایسه گردید.  نتایج اندازه­گیری­های مزرعه­ای در سال زراعی۸۳-۱۳۸۲ در شبکه آبیاری مورد مطالعه نشان داد که در شرایط موجود میزان آب کاربردی برای گندم ۸۰۰ میلی متر و متوسط عملکرد حدود ۵۰۰۰ کیلوگرم در هکتار است و با حذف آبیاری­های نوبت دوم، سوم، و هفتم در شرایط موجود (کاهش ۳۸ درصد آب آبیاری)، عملکرد محصول فقط ۴ درصد کاهش و کارایی مصرف آب بیش از ۴۵ درصد افزایش می­یابد.  با بهبود مدیریت زراعی و کاهش ۵۰ درصد عمق آب آبیاری اول، عملکرد محصول تغییر نمی­کند.  این نتایج حاکی از آن است که با برنامه­ریزی صحیح آبیاری به کمک مدل AquaCrop همراه با بهبود مدیریت زراعی و کاهش عمق آب آبیاری اول به میزان ۵۰ درصد، می­توان ضمن کاهش ۳۸ درصد آب آبیاری، عملکرد گندم و کارایی مصرف آب را به ترتیب ۱۶ و ۷۹ درصد افزایش داد. 

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی آبیاری ، شبکه آبیاری آبشار اصفهان ، مدیریت آبیاری ، مدیریت زراعی ، AquaCrop