مطالعه تطبیقی مفهوم خیر عمومی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و آیت الله نائینی

خیر عمومی به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در اندیشه سیاسی تاکنون به صورت مستقل بررسی نشده است. در حالی که این مفهوم در کنار مفاهیمی چون منافع عمومی، مصالح عمومی، سیاست گذاری عمومی، منافع مشترک و خیر مشترک، اساس و بن مایه اغلب رویکردها و جدالهای مکاتب گوناگون را شکل بخشیده است. در گفتمان متداول علوم سیاسی خیر عمومی به امکانات مادی، فرهنگی یا نهادی گفته میشود که اعضای یک جامعه در آن اشتراک منافع دارند. این پژوهش در صدد است با بررسی تطبیقی اندیشه های سیاسی امام خمینی و آیت الله نائینی در قالب چهار چوب نظریه بحران توماس اسپریگنز عمده ترین وجوه اشتراک و افتراق نظریات سیاسی ایشان را در مورد مبانی نظریه خیر عمومی را فراهم آورد؛ که بر این اساس عمده ترین وجوه اشتراکات مفاهیمی نظیر قانون گرایی، نفی استبداد، محوریت نقش مردم در حکومت و وجوه افتراق، شکل حکومت، مبنای مشروعیت حکومت و شرایط حاکم اسلامی می باشند. در مجموع هر دو متفکر، با توجه به پیشینههای علمی در زمینه رابطه شریعت و سیاست تفسیر خاصی را ارائه نموده اند و همچنین، در مواجه با مفاهیم سیاسی جدید، چشم انداز جدیدی را در نظریات فقهی شیعی ایجاد کردند. محوری ترین دیدگاه های سیاسی علامه نائینی به مثابه آغازگر این حرکت در سنت فقهی سیاسی شیعه دفع استبداد وتوجیح فقهی حکومت مشروطه بود که بر اساس رهیافت سلبی او بنا میشد. در مقابل حضرت امام خمینی به عنوان خلف علامه نائینی در این حرکت با نگرشی وسیع و همه جانبه و بر پایه رهیافت ایجابی به اندیشه ورزی در این باب پرداخت.

کلیدواژه ها:

اندیشه سیاسی ، امام خمینی (ره) ، آیت الله نائینی ، خیر عمومی