سنجش ابعاد آسیب پذیری گیلان نسبت به خشکسالی با مدل GAMA و SUM Fuzzy، AHP
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: مجله علوم جغرافیایی، دوره: 18، شماره: 40
- کد COI اختصاصی: JR_GEOGR-18-40_011
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 127
نویسندگان
دانشجوی دکترای گروه جغرافیا آب و هواشناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران
استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران
دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران
چکیده
در کشور ایران بارش اندک به همراه توزیع نامناسب زمانی و مکانی آن باعث بروز خشک سالی هایی گردیده است. در این پژوهش هدف، سنجش ابعاد آسیب پذیری استان گیلان نسبت به خشک سالی با مدل های GAMA و SUM فازی، AHP می باشد. روش پژوهش، تحلیلی مکانی و از نظر هدف کاربردی است. ابتدا مولفه های آسیب پذیری اقلیمی تعیین گردید که میزان تخلیه چشمه ها و چاه ها، آب های سطحی، بارش، دما، مقدار اراضی کشاورزی، جمعیت بخش های مختلف محدوده مطالعاتی بود. متغیرها با توابع عضویت فازی همسان و با مدل GAMA و SUM همپوشانی شدند. جهت وزن دهی متغیرها از مدل AHP نیز استفاده شد. نتایج نشان داد ازنقطه نظر کارشناسان اهمیت پارامتر بارش با وزن ۲۸۹/۰ بیشترین و پارامتر اراضی کشاورزی با وزن ۰۵۷/۰، کمترین مقدار است. وزن پارامترهای تخلیه آب زیرزمینی، آب سطحی، جمعیت، دما در مقایسه زوجی به ترتیب ۲۶۷/۰، ۱۸۰/۰، ۱۲۲/۰، ۰۸۶/۰به دست آمد. پهنه بندی AHP بالاترین دقت و مدل GAMA و SUM در الویت بعدی قرار دارند. پهنه بندی AHP نشان داد بخش میانی استان رشت، سراوان، کسما، انزلی و شاندرمن بیشترین خشکسالی و غرب استان شامل هشتپر و آستارا با مساحت ۳/۳۷ درصد در مرحله بعد و سپس سموش، شلمان و لاهیجان با مساحت ۲۹ درصد قرار داشته و درنهایت قسمت هایی از شمال آستارا، جنوب شهرستان رودسر و جنوب رودبار ارتفاعات درفک با مساحت ۷/۳۳ درصد کم ترین خشک سالی را تجربه کرده اند. در مدل SUM، بیشترین آسیب پذیری در غرب، مرکز و نواحی وسیعی از شرق استان، شهرستان رودسر با مساحت ۲۳/۷۸ درصد بود. در مدل همپوشانی GAMA، قسمت های وسیعی از غرب استان شهرستان تالش و شهرستان رشت با مساحت ۹۲/۳۱ درصد در کلاس آسیب پذیری خیلی زیاد مشاهده گردید. بررسی نقاطی که با خشک سالی بیشتر و شدیدتر مواجه اند و تمرکز بیشتر در آن نقاط، مدیریت مناسب منابع را به همراه دارد و می تواند خسارات ناشی از خشک سالی را کاهش دهد.کلیدواژه ها
کلمات کلیدی: آسیب پذیری, خشکسالی, فازی, AHPاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.