رجبعلی افتخاری - گروه فقه تربیتی، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعه المصطفی العالمیه، افغانستان
مجید طرقی - گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

ساحت عقلانی، از ساحت های زیربنایی تربیت است؛ ازاین رو توجه به عوامل رشد توانایی ها و استعدادهای عقلی متربی و وظیفه مندی نهادهای متولی در خصوص این ساحت اهمیت می یابد. این تحقیق با هدف دستیابی به احکام تکلیفی و وظایف نهاد خانواده در قبال ساحت مذکور با رویکرد فقهی با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر شیوه فقهی (اجتهاد و استنباط از ادله) انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد از نگاه فقه، ساحت عقلانی تربیت از اهمیت برخوردار می باشد و برای سلامت و پیش گیری از آسیب های احتمالی و رشد همه جانبه قوای عقلی یک سری تدابیری در قالب گذاره فقهی بیان کرده و نهادهایی را در قبال این ساحت تربیتی مسئول معرفی کرده است. خانواده اولین نهاد اجتماعی است که در قبال ساحت عقلانی اهل وظیفه دارد. از نگاه فقهی تعلیم احکام عقلی واجب در دو حیطه عقل نظری و عملی به اهل و راهنمایی عقول آنان در جهت شناخت اصول اعتقادی عقلی از وظایف الزامی خانواده است و تعلیم احکام غیر الزامی عقلی مستحب می باشد. بر خانواده مستحب است برای تعالی عقلی فرزندان تلاش نمایند. همچنین تعلیم مفاهیم حکمت آمیز به فرزندان به منظور حکیم و فیلسوف (متفکر، اندیشمند و خردمند) بارآوردن آنان بر خانواده مستحب است. همچنین برای سلامت عقلی فرزندان و پیش گیری از تولد فرزند با ویژگی های سفه، حمق و جنون بر پدر خانواده مستحب است مادر خوب و به دور از ویژگی های یادشده انتخاب نماید.  

تربیت, تربیت عقلانی, نهاد تربیتی, فقه تربیتی و حکم تکلیفی