سیروس مرادی - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحدعلوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمد ابراهیم مالمیر - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.نویسنده مسئول: dr_maalmir@razi.ac.ir
اسماعیل منصوری لاریجانی - دانشیار گروه عرفان اسلامی، دانشکده الهیات، واحدعلوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

معاد و قیامت از موضوعات اساسی ومهم مورد توجه عرفای اسلامی است؛ در ادوار مختلف، عارفان محقق هریک به نحوی درباب حقیقت، انواع، مراتب، وچیستی آن سخن­گفته­اند. بر این اساس این پژوهش که به روش اسنادی صورت گرفته­است به بررسی تطبیقی مراتب قیامت از منظر سی­حیدر آملی و میرسیدعلی همدانی دو عارف بزرگ شیعی- قرن هشتم ه. ق- پرداخته­است و به این نتیجه رسیده­است که سیدحیدر برمبنای معرفت شناسی تثلیثی و مبانی هستی­شناسی و انسان­شناختی عرفانی، از دو منظر مراتب قیامت را مورد توجه، تحلیل وبررسی قرارداده و دو گونه تقسیم­کرده و برای هر قسم، دوازده مرتبه ترسیم نموده­است. میرسیدعلی نیز در ابتدا بر مبنای معرفت­شناسی مربعی اسرار نقطه و عدد چهار، چهارمرتبه قیامت را ترسیم وتبیین می­کند سپس بر مبنای معرفت­شناسی تثلیثی واطوار باطنی انسان سه قسم قیامت راتقسیم، تحلیل و بررسی ­می­نماید. سیدحیدر آملی به عنوان یک نظریه پرداز بزرگ عرفان شیعی در تحلیل مراتب قیامت، رویکرد نظری ایشان بر رویکرد عملی و سلوکی،  غلبه مشهود دارد ولی رویکرد میرسیدعلی همدانی با توجه به پیر و مرشد بودن،  بیشتر جنبه سلوکی، تربیتی و کاربردی دارد. 

قیامت, صوری, معنوی, انفسی, سیدحیدر آملی, میرسیدعلی همدانی