کارکرد بن مایه اگزیستانسیالیستی «آزادی» در استعاره های مفهومی فارسی یازدهم متوسطه

اگزیستانسیالیسم، مکتب فکری است که به دغدغه­های بودن و هستن آدمی در جهان هستی می­پردازد. از مولفه­های نخستین و اساسی که این افق اندیشگی سعی در تبیین آن دارد، آزادی است. اندیشمندان این رویکرد اندیشگی، آزادی و مسئولیت­پذیری انسان را در جهان زیسته خویش از اولین و مهم­ترین کارکرد آدمی در جهان بیرون و درون او می­دانند. از آنجا که اساس تفکر آدمی در اندیشیدن به جهان خود، استعاری است، استعاره­های مفهومی از مهم­ترین ابزار و محمل­هایی است که می­تواند مولفه اگزیستانسیالیستی آزادی را در خود جای دهد. پژوهش حاضر بر بنیان رویکرد اندیشه اگزیستانسیالیسم به هستن آدمی و جایگاه مقوله آزادی در آن به متن می­نگرد. نظر به اهمیت نقش و تاثیر کتاب­های درسی، به­ویژه استعاره­های آن در ذهنیت و اندیشه خودآگاه و ناخودآگاه دانش­آموزان، این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی-­تفسیری و با هدف تبیین و چگونگی کارکرد بن­مایه اگزیستانسیالیستی آزادی به بررسی این درون­مایه در لایه­های زبانی رویین و زیرین استعاره­های مفهومی کتاب فارسی یازدهم دوره دوم متوسطه می­پردازد. بر اساس یافته ها، در متن­های گوناگون فارسی یازدهم به ترتیب سه استعاره مفهومی بنیادین «آزادی، مبارزه است»، «خدا، پادشاه جبار است» و «آزادی، مسئولیت­پذیری است» خود را از میان لایه­های استعاره­های مفهومی دیگر آشکار می­کنند. همچنین، مولفان کتاب فارسی و آموزشگران در یاددهی متن­های درسی این کتاب باید التفات ویژه­ای به درون­مایه­های متن درسی داشته باشند که سویه آزادی و مسئولیت آدمی را کم­رنگ یا بر آن تاکید می­کنند. آگاهی، نقد و گفت وگوی مولفان، آموزشگران و دانش­آموزان بر این سویه­ها، راهی است برای پرورش ذهنیت خلاق و در نتیجه زیستن و هستنی آگاهانه و شکوفا.

کلیدواژه ها:

آزادی ، استعاره مفهومی ، اگزیستانسیالیسم ، کتاب فارسی ، یازدهم متوسطه