سعید کلاه دانی - کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

کربناتیت ها از جمله نادرترین سنگ های کره زمین هستند. این سنگ های آذرین حاوی بیش از ۵۰ درصد کانی های کربناته، دولومیت، کلسیت و آنکریت هستند. سنگ نگاری و مینرالوگرافی کانی های سیلیکاته و فرعی این سنگ ها در مقیاس ماکروسکوپی و میکروسکوپی نیازمند دید تخصصی است. بر روی آخرین پایگاه داده های رقومی کربناتیت های دنیا، هیچ موردی از ایران دیده نمی شود؛ در حالی که وسعت رخنمون های اکتشاف نشده این سنگ ها در ناحیه متالوژنی بافق واقع در میانه بلوک پشت بادام از خرد قاره ایران مرکزی قابل توجه است. از زمان آغاز پژوهش های میدانی و انتشار نقشه های زمین شناسی تا بررسی های پر ارجاع جدید، تا پیش از این پژوهش ، توده های نیمه عمیق کربناتیت بارور در همتافت های دگرگونی و توده های ترونجمیتی کامبرین آغازین این ناحیه بارها به عنوان میان لایه های مرمری، آنکلاوهای آهکی و یا به عنوان کربنات های رسوبی در نظر گرفته شده اند. با وجود اشاره هایی هرچند کوتاه در مقاله های قدیمی، مبنی بر ارتباط کربناتیت ها با شدت کانی سازی آهن- آپاتیت نوع کایرونا در ناحیه؛ اما این سنگ ها همچنان نادیده باقی مانده اند. در این پژوهش، با استناد به تصویرهای صحرایی و شواهد سنگ نگاری دست اول، ضمن ترسیم نمودارهای پتروشیمیایی شاخص، ماهیت کربناتیتی این سنگ ها از جنبه های مختلف بحث شده است. در واقع کربناتیت ها مهم ترین نسل سنگ های ریفت کامبرین زیرین بلوک پشت بادام و به خصوص ناحیه بافق هستند که باید در مباحث سنگ شناسی، مدل های ژئودینامیکی و البته از دیدگاه پتانسیل ارزشمند زمین شناسی اقتصادی عناصر نادر خاکی به طور ویژه بررسی شوند

کربناتیت, عناصر نادر خاکی, ترونجمیت, ذخایر آهن- آپاتیت نوع کایرونا, ناحیه متالوژنی بافق, بلوک پشت بادام, ایران مرکزی