شفیقه رافت - گروه تفسیر و علوم قرآن ، مدرسه عالی فقه و قرآن، مجتمع آموزش عالی خواهران، نمایندگی استان خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، افغانستان

یکی از عوامل موثر در ایجاد مسئولیت، «فریب دادن» است، بدین معنا که اگر شخصی دیگری را فریب دهد یا از کسی گول بخورد، مثلا در عقد نکاح زوج یا زوجه طرف مقابل را فریب داده باشد و یا در عقد بیع خریدار از فروشنده فریب بخورد در این صورت برای فریب دهنده مسئولیت و ضمان ایجاد می شود. این نوع از مسئولیت که ضمان ناشی از خدعه و فریب است در اصطلاح حقوقی «ضمان غرور» نامیده می شود که نوعی ضمان قهری است و در حقوق از آن به مسئولیت مدنی یاد می شود. مباحث مربوط به ضمان غرور در فقه به عنوان قاعده فقهی «المغرور یرجع الی من غره» یا قاعده غرور شهرت دارد. در این مقاله، ابتدا به پرسش های پیرامون قاعده غرور، آن گاه به مفهوم قاعده غرور، ادله اعتبار قاعده از قبیل جمله «المغرور یرجع الی من غره»، اجماع، بناء عقلا، قاعد تسبیب، فرق غرور با غرر، ادله خاصه، قاعده غرور در معارضات و اهمیت این قاعده، مورد بحث قرارگرفته و پس از آن، ارکان و عناصر تشکیل دهنده غرور که عبارت اند از: عمل خدعه آمیز، علم و جهل غار و مغرور و قصد و فریب خوردگی، به طور مختصر توضیح داده می شود. همچنین مواردی در فقه که قاعده غرور در آن ها جاری است به عنوان موارد تطبیق قاعده از نظر کاربرد و پاسخ به پرسش هایی در این موارد، بیان می شوند.

حکم, اخلاق, فقه, محبت, انسان