جایگاه اماره در علم اصول و فرق آن با اصل عملی

منظور از اماره در اصطلاح اصول فقه، به آن دلیل ظنی ای گفته می شود که از طرف شارع معتبر شناخته شده باشد و کاشف از واقع باشد. واژه اصل در اصطلاح اصول فقه معمولا در مقابل دلیل و به معنای اصل عملی به کار می رود و قاعده ای است که در مورد فقدان دلیل معتبر برای رفع سرگردانی و تعیین تکلیف عملی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد امارات و اصول عملیه صرفا در علم اصول فقه برای بیان استنباط احکام شرع نیست، بلکه علاوه بر استنباط حکم شرعی قواعد فقه را نیز دارا می باشد. علاوه بر موارد ذکرشده، دو دلیل مذکور یکی از موارد پرکاربرد در علم حقوق برای تبیین وضع قوانین نیز به شمار می رود. نسبت و ارتباطی که بین امارات و اصول علمیه وجود دارد، اماره بر اصل مقدم است بدین معنا تا زمانی که اماره ای وجود دارد نوبت به اصل عملی نمی رسد و فقط در صورت فقدان اماره، مجتهد به این اصول رجوع می کند؛ بنابراین، تعارض بین آن ها وجود ندارد بلکه بین این دو دلیل صرفا یک رابطه طولی وجود دارد یعنی این دو دلیل در راستای یکدیگر قرار دارند.

کلیدواژه ها:

حجیت ، اصول عملیه ، علم ، ظن ، اماره ، ظن معتبر