علیرضا بابایی - گروه زبان و ادبیات عربی، مجمتع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

در نگرش بیشتر مفسران، واژه «رب» در آیه «رب ارجعون» (سوره مومنون، آیه ۹۹) منادا، و جمله «ارجعون» جواب آن است. به طور طبیعی جواب ندا باید از نظر عددی با منادی یکی باشد و فعل در این آیه، بایستی به شکل مفرد به کار می رفت. ازآنجاکه «ارجعون» به هیئت جمع آمده، هم نشینی این دو تعبیر در جمله پیش گفته سوال برانگیز شده است. بیشتر مفسران شیعه و سنی بر این باورند که مخاطب «ارجعون» خداوند است و فعل به انگیزه احترام و تعظیم به صورت جمع آمده است؛ ولی با توجه به اینکه این تعبیر در زبان عربی به ویژه در قرون گذشته رایج نبوده است، تفسیر مزبور از قبیل تحلیل ادبی قرآن با الگویی شاذ خواهد بود که شایسته نیست و سستی این تفسیر را نشان می دهد. مقاله پیش رو بر آن است که با ارائه گزارشی کامل به روش توصیفی تحلیلی از دیدگاه دانشمندان شیعه و سنی درباره آیه و بررسی و نقد آن ها، رهیافتی نو و هم راستا با هنجارهای زبانی برای حل این مشکل ارائه کند. بر اساس الگویی گفتاری که در تفاهم عرفی بین کاربران زبان ثابت است، دو نفر هنگام گفت وگو و خطاب قراردادن یکدیگر از ضمیرهای جمع استفاده می کنند؛ درحالی که روی سخن هریک با شخص مقابل است و فقط از او نام می برد.

رب ارجعون, ملائکه, تعظیم, خطاب جمع, مولدان